Τρία θεματικά φεστιβάλ της 16ης Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου φωτίζουν μια άλλη διάσταση της λογοτεχνίας

Στην τελική ευθεία της προετοιμασίας της βρίσκεται πλέον η 16^η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης που θα πραγματοποιηθεί στις 9-12 Μαΐου 2019 στις εγκαταστάσεις της ΔΕΘ – HELEXPO. Με κεντρικό της θέμα το «Πλήθος ως πρωταγωνιστής στη λογοτεχνία και την Ιστορία» και έχοντας στο πρόγραμμά της 500 εκδηλώσεις η διοργάνωση εστιάζει σε πολλά σημαντικά θέματα της σύγχρονης, εκδοτικής αλλά και ευρύτερης, πραγματικότητας αναπτύσσοντας πεδία διαλόγου και αναζητήσεων.

Οι κύριες θεματικές της διοργάνωσης φιλοδοξούν να φωτίσουν ζητήματα που αφορούν τόσο τους ανθρώπους του βιβλίου όσο και το λιγότερο εξειδικευμένο κοινό ανοίγοντας λογοτεχνικές συζητήσεις που έχουν παράλληλα πολιτικές, κοινωνικές ή άλλες προεκτάσεις.

Σε μια τέτοια λογική κινούνται και τα τρία φεστιβάλ της 16ης ΔΕΒΘ, που αποτελούν μερικούς από τους βασικούς της άξονες:       

Το λογοτεχνικό καλειδοσκόπιο του παρόντος

Μια διήμερη διοργάνωση που πραγματοποιείται στο πλαίσιο της ΔΕΒΘ για έκτη χρονιά και φέρνει σε επαφή το κοινό με τη δυναμική νέα γενιά των Ελλήνων δημιουργών  είναι το Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών που θα πραγματοποιηθεί στις 10 και 11 Μαΐου 2019 στην αίθουσα Βαβέλ (περίπτερο 15).

Οι ποικίλες εκφάνσεις του ποιητικού λόγου, το μυθιστόρημα, το διήγημα, η νουβέλα και οι υβριδικές μορφές παρουσιάζονται και αναδεικνύονται μέσα από μια σειρά συζητήσεων, συνεντεύξεων και αναγνώσεων με τους ίδιους τους συγγραφείς και άλλους ανθρώπους του λόγου. Η γλώσσα της ποίησης που στοχάζεται και επινοεί, οι αφηγηματικοί λαβύρινθοι, οι δυναμικές της λογοτεχνικής κατασκευής και τα όριά της, το πολιτικό και το ηθικό, η εξύφανση της μνήμης, η ενηλικίωση και οι δύσκολες παραδοχές της, ο ρεαλισμός και το παράλογο, ξεδιπλώνονται σε μια σειρά πυκνών παρουσιάσεων όπου νέοι/ες πεζογράφοι και ποιητές/τριες  διαβάζουν αποσπάσματα από τα βιβλία τους και μας μιλούν για το έργο τους, τη συγγραφική τους ταυτότητα και τη σχέση τους με τη γραφή.

Παράλληλα διοργανώνονται ανοιχτές συζητήσεις όπου οι συγγραφείς και το κοινό θα έχουν την ευκαιρία να συζητήσουν με θεωρητικούς και κριτικούς λογοτεχνίας για τις πολλαπλές όψεις του σύγχρονου λογοτεχνικού πεδίου και τη σημασία της λογοτεχνίας στη ζωή μας.

Η σύγχρονη λογοτεχνία, πεζογραφία και ποίηση και οι διαφορετικές μορφές της ενσωματώνουν πια όλα τα ρεύματα, όλους τους νεωτερισμούς, τις πρωτοπορίες, τις καινοτομίες που έχουν υπάρξει. Στοχεύοντας να φωτίσει τις διαφορετικές πτυχές της εξαιρετικά πολύμορφης νέας ελληνικής λογοτεχνίας προσκαλεί νέους συγγραφείς (έως 40 ετών) αλλά και νεοεμφανιζόμενους (με πρώτο βιβλίο μετά τα 40), που έχουν έναν ή δύο τίτλους στο ενεργητικό τους.

Τι μπορεί να είναι καινούργιο σε μια εποχή που όλα έχουν ήδη δοκιμαστεί;  Ποιο είναι το τίμημα αυτής της καλλιτεχνικής ελευθερίας; Τι καθιστά ένα έργο σύγχρονο και αντιπροσωπευτικό του καιρού του; Τι ψάχνουμε ως αναγνώστες; Τι αναζητάμε ως συγγραφείς; Με ποιους τρόπους μπορεί η λογοτεχνία να ανταποκριθεί στην επείγουσα φύση του ιστορικού παρόντος διατηρώντας την κριτική και αναστοχαστική της ελευθερία;

Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που διερευνά η διοργάνωση, η οποία  περιλαμβάνει 5 εκδηλώσεις. Σ’ αυτήν συμμετέχουν οι: Ελένη Γιαννάτου, Γιώργος Δυνέζης, Μαριάνα Ευαγγέλου, Ράνια Καραχάλιου, Γιώργος Κούβας, Νικόλας Κουτσοδόντης, Ειρήνη Μαργαρίτη, Ιφιγένεια Ντούμη, Όλγα Παπακώστα, Άκης Παραφέλας, Μαριαλένα Σεμιτέκολου, Δημήτρης Σίμος, Χρήστος Σιορίκης, Ελένη Στελλάτου, Μάριος Χατζηπροκοπίου και Νίκος Χρυσός.

Το 6ο Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών διοργανώνεται από το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού, ενώ τις  εκδηλώσεις του επιμελείται και συντονίζει η ποιήτρια Κατερίνα Ηλιοπούλου.

Η σημασία των μεταφραστών και η αναγνώριση του ρόλου τους

Ένα καθιερωμένο πλέον κομμάτι της ΔΕΒΘ αποτελεί το Φεστιβάλ Μετάφρασης που φέτος διανύει τον τέταρτο χρόνο του με στόχο την ανάδειξη της σημασίας των μεταφραστών και την αναγνώριση του ρόλου τους στην προώθηση της λογοτεχνίας και την επικοινωνία μεταξύ των πολιτισμών.

Με τον μεταφραστή πάντα στο προσκήνιο, το πρόγραμμα της φετινής διοργάνωσης, μεταξύ άλλων, εξετάζει την ταυτότητα του μεταφραστή ως συγγραφέα, αλλά και το πώς η μετάφραση μπορεί να επηρεάσει την ίδια τη συγγραφή του λογοτεχνικού έργου. Ταυτόχρονα, μεταφραστές σημαντικών λογοτεχνών όπως η Χρυσούλα Παπαδοπούλου του Άμος Οζ και ο Αύγουστος Κορτώ της  Μάργκαρετ Άτγουντ θα μοιραστούν με το κοινό τις εμπειρίες τους, ενώ θα διερευνηθεί επίσης η «γυναικεία ταυτότητα» στη μετάφραση. Στο πλαίσιο του αφιερώματος της ΔΕΒΘ στις ισπανόφωνες χώρες, θα γίνουν εκδηλώσεις για σπουδαία κεφάλαια της ισπανόφωνης λογοτεχνίας: Μπόρχες, Θερβάντες και Μαγικός Ρεαλισμός. Τέλος, θα διεξαχθούν συζητήσεις για το ελληνικό βιβλίο στο εξωτερικό, για τη μετάφραση σε καταστάσεις κρίσης, καθώς και για τις νέες μεταφράσεις ήδη μεταφρασμένων έργων.

Παράλληλα, καθ’ όλη τη διάρκεια της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν πιο εξειδικευμένες εκδηλώσεις για το κοινό που ενδιαφέρεται να μάθει περισσότερα μυστικά της μετάφρασης.

Το Φεστιβάλ θα πραγματοποιηθεί στις 10, 11 και 12 Μαΐου στην αίθουσα Βαβέλ (περίπτερο 15) και θα περιλάβει συνολικά 10 εκδηλώσεις στον κεντρικό κορμό του, ενώ έχουν ενταχθεί σε αυτό και παράλληλες δράσεις, μερικές από τις οποίες βγαίνουν εκτός της αίθουσας Βαβέλ αλλά  και εκτός των δύο περιπτέρων της Έκθεσης, όπως τα «Πορτρέτα Μεταφραστών» (Περίπτερο 15, ημιώροφος) στο πλαίσιο των οποίων σε όλη τη διάρκεια της ΔΕΒΘ μεταφράστριες και μεταφραστές μιλούν για το έργο τους, την τέχνη και την τεχνική της μετάφρασης,  το σεμινάριο μετάφρασης και υποτιτλισμού για εθελοντές και εθελόντριες, το master class μετάφρασης (ισπανικά – ελληνικά), η αυτοπαρουσίαση του 1^ου Εργαστηρίου Ελληνογερμανικής Μετάφρασης ( τα τρία τελευταία στο Νικόλαος Γερμανός, περίπτερο 8) κ.α.  

Εκδηλώσεις του Φεστιβάλ συνδιοργανώνουν σημαντικοί πολιτιστικοί, μεταφραστικοί και εκπαιδευτικοί φορείς: το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού, η Ελληνική Εταιρεία Μεταφρασεολογίας, η Πανελλήνια Ένωση Επαγγελματιών Μεταφραστών Πτυχιούχων Ιονίου Πανεπιστημίου, η Πανελλήνια Ένωση Μεταφραστών, το Πρόγραμμα TOLEDO του Γερμανικού Ταμείου Μεταφραστών DÜF σε συνεργασία με το Goethe-Institut Thessaloniki και το Litrix.de,  το Τμήμα Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΑΠΘ.

Εξάλλου, θα πάρουν μέρος σ’ αυτό μερικά από τα πιο δυνατά και γνωστά ονόματα του μεταφραστικού-συγγραφικού χώρου, αλλά και διερμηνείς: Αχιλλέας Κυριακίδης, Δημήτρης Καλοκύρης, Έφη Γιαννοπούλου, Κλαίτη Σωτηριάδου, Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, Χίλντα Παπαδημητρίου, Βάσια Τζανακάρη, Μυρσίνη Γκανά, Έφη Κορομηλά, Σταυρούλα Σοκόλη, Κλεοπάτρα Ελαιοτριβιάρη, Μαρία Φακίνου, Έρση Σωτηροπούλου, Νίκος Παναγιωτόπουλος, Χρήστος Χρυσόπουλος, Αμάντα Μιχαλοπούλου, Ανθή Βηδενμάιερ, Σοφία Τσελέπη,  Αμπντέλ-ΝουρΑλλούς κ.α.

Η επιμέλεια του φεστιβάλ είναι της μεταφράστριας Αυγής Δαφερέρα.

Διερευνώντας θέματα ταυτότητας μέσα από παραστασιακές επιτελέσεις

Η σχέση του βιβλίου με τις τέχνες του θεάματος ευρύτερα και της performance ειδικότερα, μέσα από πρωτοποριακές αναγνώσεις, διαδραστικά εργαστήρια, θεατρικά ανεβάσματα ποιητικών και πεζογραφικών έργων και δρώμενα βασισμένα σε κλασικά ή νεότερα λογοτεχνικά κείμενα απασχολούν το Φεστιβάλ Παραστασιακών Επιτελέσεων με τίτλο «Η άνθρωπος»*: Φύλο και Λογοτεχνική Performance, που θα πραγματοποιηθεί στις 10, 11 και 12 Μαΐου 2019 στην αίθουσα «Μονόκερως». Συνολικά 16 συντελεστές με 11 performances δίνουν το στίγμα της διοργάνωσης: Κωνσταντίνος Παπαχαράλαμπος (ποιητής – performance artist), Χρήστος Χρυσόπουλος (συγγραφέας – μεταφραστής), Πατρίτσια Κολαϊτη (ποιήτρια, φιλόσοφος της τέχνης και της λογοτεχνίας), Μάριος Χατζηπροκοπίου (ποιητής, performer, θεωρητικός παραστατικών τεχνών), Felicia Olusanya (ποιήτρια, spoken word artist), Στέλλα Βοσκαρίδου-Οικονόμου (ποιήτρια – μουσικολόγος), Δημήτρης Παπανικολάου (αναπληρωτής καθηγητής νεοελληνικής λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης), Δανάη Σιώζιου (ποιήτρια), Γλυκερία Μπασδέκη (ποιήτρια), Ορφέας Απέργης (ποιητής), Δημήτρης Καράμπελας (δοκιμιογράφος), Χριστιάνα Λαμπρινίδη (συγγραφέας του έργου «Εθνικό Φιλί», σκηνοθέτις, ακτιβίστρια υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων), Sam Albatros (προϊσταμένη του queerpoets.com),  Αργύρης Αγγελή (εικαστικός, αρχιτέκτονας), Evan Baul (visual designer).

Εξάλλου, η συζήτηση «Η άνθρωπος»*: Φύλο και Λογοτεχνία που θα πραγματοποιηθεί με τη συμμετοχή των Δημήτρη Παπανικολάου (αναπληρωτή καθηγητή νεοελληνικής λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης) και Άντζελας Δημητρακάκη συγγραφέα, καθηγήτριας ιστορίας και θεωρίας της σύγχρονης τέχνης στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου) θα επιχειρήσει να δώσει απαντήσεις σε καίρια ερωτήματα, όπως αν η ταυτότητα είναι κάτι «φυσικό», πώς αντιλαμβάνονται την έννοια του φύλουοι σύγχρονοι λογοτέχνες και performers, αν έχουν οι παραστασιακές επιτελέσεις πολιτική διάσταση που να μπορεί να λειτουργήσει ως αντίσταση στις νόρμες και να  οδηγήσει στην ευτυχία του υποκειμένου, αν υπάρχει γυναικεία λογοτεχνία, αν είναι δυνατόν μέσω της λογοτεχνίας να εκφραστεί επιτελεστικά η αυθεντική σεξουαλικότητα που έχει καταπιεστεί από την καθεστηκυία ηθική κ.α.

Επίσης, η Νιγηριανοϊρλανδή ποιήτρια Felicia Olusanya, που επισκέπτεται για πρώτη φορά την Ελλάδα για να παρουσιάσει την κειμενοκεντρική performance της πάνω στο «Βιβλίο των σκέψεων» θα συμμετάσχει σε συζήτηση που θα ακολουθήσει αμέσως μετά, την οποία θα συντονίσει ο ποιητής Γιάννης Δούκας με θέματα όπως οι ρίζες, οι ταυτότητες και η οικογένεια.

Τέλος, στο πλαίσιο του αφιερώματος «Φύλο και Λογοτεχνική Performance» δέκα συγγραφείς από την Ελλάδα, την Κροατία, τη Νιγηρία και την Πορτογαλία (Γιάννης Παλαβός, José Luís Peixoto, Βασίλης Αμανατίδης, Marko Pogačar, Πάνος Καρνέζης, Μιχάλης Πατένταλης, Άντζελα Δημητρακάκη, Άρης Φιορέτος, Αγνή Στρουμπούλη, Felicia Olusanya) δίνουν σε λιγότερες από σαράντα λέξεις έναν λογοτεχνικό ορισμό για την έννοια του μυθικού πλάσματος που λέγεται Μονόκερως, φωτίζοντας τις μαγικές και μοναδικές του ιδιότητες. Τα κείμενά τους θα παρουσιαστούν σε μια ενιαία έκθεση που θα φιλοξενηθεί στην ομώνυμη αίθουσα.  

Κύριος διοργανωτής του φεστιβάλ είναι το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού, ενώ όλες οι επιμέρους εκδηλώσεις συνδιοργανώνονται με τους performers και δύο από αυτές πραγματοποιούνται επιπλέον σε συνεργασία με τις εκδόσεις Νεφέλη. Τις εκδηλώσεις του φεστιβάλ επιμελείται η ποιήτρια Παυλίνα Μάρβιν. 

  *Τίτλος ποιήματος της Ζωής Καρέλλη

Υπενθυμίζεται ότι τη 16^η ΔΕΒΘ διοργανώνει το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού σε συνεργασία με τη ΔΕΘ-HELEXPO, τον Δήμο Θεσσαλονίκης, τους Συλλόγους Ελλήνων Εκδοτών και ανεξάρτητους εκδότες, με τη στήριξη της Βουλής των Ελλήνων και υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, ενώ συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, στο πλαίσιο του ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας 2014-2020. Θα πραγματοποιηθεί δε στις εγκαταστάσεις της ΔΕΘ-Helexpo.