Πορεία μνήμης για τα θύματα του ολοκαυτώματος της Θεσσαλονίκης

Με την καθιερωμένη πορεία μνήμης κορυφώθηκαν σήμερα, Κυριακή 15 Μαρτίου 2015, οι εκδηλώσεις μνήμης για τα θύματα του Ολοκαυτώματος της Θεσσαλονίκης, υπό τον τίτλο «Ποτέ Ξανά. 72 χρόνια μετά την αναχώρηση του πρώτου συρμού για το στρατόπεδο Άουσβιτς», που διοργάνωσαν ο Δήμος Θεσσαλονίκης, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και η Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης.

Η πορεία ξεκίνησε από το Μνημείο του Ολοκαυτώματος στην πλατεία Ελευθερίας και κατέληξε στον Παλιό Σιδηροδρομικό Σταθμό, απ’ όπου 72 χρόνια νωρίτερα είχαν αναχωρήσει οι πρώτοι συρμοί για τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, τόπους εξόντωσης 50.000 Εβραίων της Θεσσαλονίκης. Στους εκατοντάδες πολίτες που συμμετείχαν στην πορεία μοιράστηκε συμβολικά από ένα λουλούδι, το οποίο εναπόθεσαν στις ράγες των τρένων.

Στην τελετή που ακολούθησε, παρουσία της Πρέσβη του Ισραήλ Ιρίτ Μπεν-Άμπα, βουλευτών της Θεσσαλονίκης και εκπροσώπων των τοπικών αρχών, ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης, Γιάννης Μπουτάρης, τόνισε την ανάγκη διατήρησης της ιστορικής μνήμης.

«Είναι μόλις η τρίτη χρονιά που ο Δήμος Θεσσαλονίκης, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και η Ισραηλιτική Κοινότητα οργανώνουν την πορεία μνήμης για τους 50.000 συμπολίτες μας που χάθηκαν στα κρεματόρια του Άουσβιτς-Μπιρκενάου. Ξεκινήσαμε μπροστά από το μνημείο, σε μια προσπάθεια να ραγίσουμε τη σιωπή που έκατσε πάνω στην πόλη για πολλές δεκαετίες. Γνωρίζουμε όμως καλά ότι αυτό που κάνουμε, τα μνημεία και οι τελετές, η τακτική, ετήσια ανάκληση της μνήμης του Ολοκαυτώματος, όσο αναγκαία και να είναι, εξημερώνει αυτό που θα έπρεπε διαρκώς να διαταράσσει, καθιστά οικείο αυτό που δεν μπορεί παρά να είναι καταστατικά ανοίκειο. Τα μνημεία είναι αναγκαία, αλλά δεν φτάνουν. Γιατί μπορεί να σκοτώσουν τη μνήμη όσο και η αποσιώπηση.

Η άγνοια, η άρνηση και η αποσιώπηση είναι βέβαια πάντα μαζί μας. Τα σταθερά υψηλά ποσοστά της Χρυσής Αυγής, ο λόγος του μίσους των ηγετών και των μελών της, η διάχυτη δυσανεξία προς το διαφορετικό στο δημόσιο λόγο, όπως όμως και η αδυναμία ενσωμάτωσης της γενοκτονίας των Ελλήνων Εβραίων στην εκπαίδευση, μας υπενθυμίζουν τα πολλά βήματα που μένει ακόμη να γίνουν.

Το Ολοκαύτωμα δεν μπορεί να τεθεί εκτός ιστορίας, ούτε και εκτός του παρόντος. Είναι όλων μας, αλλά κομμάτι των Εβραίων μας. Όμως τα λόγια των επιζώντων μπορούν να γίνουν και δικά μας λόγια όταν μας υπενθυμίζουν τη σημασία της επίγνωσης και του μέτρου, της εγκαρτέρησης και της σύνεσης, τους χαμηλούς τόνους, την προσαρμοστικότητα, την ακατάβλητη επιθυμία για μια ζωή από την αρχή, για μια καλύτερη ζωή, όταν γύρω υπάρχει μόνο θάνατος. Αυτή ήταν η δική τους αξιοπρέπεια, αυτή ας είναι και η δική μας», ανέφερε ο Δήμαρχος.

Στο χαιρετισμό του ο Πρύτανης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Καθηγητής Περικλής Μήτκας, αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, στις πρωτοβουλίες του ιδρύματος για την ενίσχυση της συλλογικής μνήμης.

«Είμαστε σήμερα εδώ για να θυμηθούμε και να τιμήσουμε τις δεκάδες χιλιάδες Ελλήνων συμπολιτών μας, εβραίων το θρήσκευμα, που χάθηκαν με ασύλληπτο για τον ανθρώπινο νου τρόπο. Είμαστε εδώ για να υποσχεθούμε πως, με τις μικρές ή μεγάλες δυνάμεις του ο καθένας από μας, θα φροντίσουμε να μην επαναληφθεί το έγκλημα. Ποτέ Ξανά!          

Είμαστε εδώ για να υπογραμμίσουμε πως Πολιτισμός σημαίνει, πρώτα και πάνω απ’ όλα, Ανοχή, Ελευθερία, Σεβασμός στον άνθρωπο και στο δικαίωμά του στην αυτοδιάθεση.

Στο Αριστοτέλειο έγιναν το περασμένο χρόνο σημαντικά βήματα ενίσχυσης της συλλογικής μνήμης της πόλης. Αναρτήθηκε στην Αίθουσα Τελετών αναθηματικό έργο στη μνήμη των θυμάτων του Ολοκαυτώματος, ολοκληρώθηκε το μνημείο για το εβραϊκό νεκροταφείο που καταστράφηκε από τους Ναζί, και προχωρά η διαδικασία πλήρωσης της έδρας Εβραϊκών Σπουδών στη Φιλοσοφική Σχολή. Πολύ σύντομα θα είμαστε σε θέση να ανακοινώσουμε και νέες σημαντικές δράσεις από κοινού με την Ισραηλιτική Κοινότητα», είπε χαρακτηριστικά.

Από την πλευρά του, ο Πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης, Δαυίδ Σαλτιέλ, υπενθύμισε το χρονικό της πορείας θανάτου των Εβραίων της Θεσσαλονίκης.

«Τα μέλη της Κοινότητάς μας, μεταξύ των οποίων ελάχιστοι πια επιζώντες της ναζιστικής θηριωδίας βρισκόμαστε εδώ και για να φέρουμε – αν είναι δυνατόν – στη μνήμη τα πρόσωπα των συγγενών μας, το παρελθόν των οικογενειών μας, κάποιους που οι περισσότεροι δεν γνωρίσαμε ποτέ.

Είμαστε όμως εδώ και γιατί μαζί με όλους εσάς δίνουμε τη μάχη απέναντι στη λήθη. Αν δεν το κάνουμε αυτό σε κάθε ευκαιρία – αν το παρελθόν ξεχαστεί, είναι πολύ πιθανόν ότι θα επαναληφθεί. Η αδιαφορία είναι ίσως το μεγαλύτερο ατόπημα απέναντι στη Μνήμη του Ολοκαυτώματος. Μια ισχυρή συλλογική μνήμη αποτελεί πάντα, παρακαταθήκη για μια ελεύθερη και δημοκρατική κοινωνία.

Καταβάλλουμε συντονισμένες προσπάθειες ώστε εδώ από όπου οι Εβραίοι της πόλης επιβιβάστηκαν με τη βία στα τρένα για το Άουσβιτς την άνοιξη του 1943 στο χώρο που κάποτε γέμισε με φόβο και απελπισία, εδώ στη Θεσσαλονίκη, να δημιουργηθεί ένας χώρος μνήμης και εκπαίδευσης για το Ολοκαύτωμα και για τα Ανθρώπινα δικαιώματα», είπε και πρόσθεσε πως όλες οι πρωτοβουλίες που ενισχύουν τη συλλογική μνήμη γίνονται έτσι ώστε το παρελθόν να μη γίνει το μέλλον της νέας γενιάς.

Κατά την τελετή ο βουλευτής Α’ Θεσσαλονίκης του ΣΥΡΙΖΑ και επικεφαλής της δημοτικής παράταξης «Θεσσαλονίκη – Ανοιχτή Πόλη», Τριαντάφυλλος Μηταφίδης, διάβασε το πρόσφατο ψήφισμα της Βουλής για τα θύματα του Ολοκαυτώματος της Θεσσαλονίκης.

Την εκδήλωση πλαισίωσαν η χορωδία της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης και μαθητές του 28ου Λυκείου Θεσσαλονίκης, που παρουσίασαν δρώμενο βασισμένο στο ποίημα του Paul Celan «Φούγκα του θανάτου».