Οι κρυφοί χρήστες τις «διπλανής πόρτας»
Να εντάξει στους κόλπους και τις δράσεις που προωθεί, χρηστες ναρκωτικών ουσιών, οι οποίοι ουδέποτε ζήτησαν βοήθεια από τις υπάρχουσες δομές απεξάρτησης, έχει καταφέρει το Πρόγραμμα Προαγωγής Αυτοβοήθειας του Τμήματος Ψυχολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, που λειτουργεί από το 2001 στη Θεσσαλονίκη, από το 2008 στη Σητεία και από το 2012 στα Χανιά.
Σύμφωνα με το ΑΠΕ-ΜΠΕ, όπως αναφέρεται στον απολογισμό έργου του Προγράμματος για το 2014, τα τελευταία χρόνια το έχουν προσεγγίσει και άνθρωποι με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, που τους διαφοροποιούσαν από το μεγαλύτερο ποσοστό των προσερχομένων σε αυτό, όπως για παράδειγμα, αρκετά χρόνια χρήσης, με βασική ουσία προτίμησης είτε τα οπιούχα είτε την κοκαΐνη, ηλικίας άνω των τριάντα ετών -κατά μέσο όρο- οι οποίοι δεν είχαν αναζητήσει ποτέ βοήθεια σε κάποιο πρόγραμμα απεξάρτησης, ενώ ταυτόχρονα διατηρούσαν ένα επίπεδο λειτουργικότητας στη ζωή τους.
“Ουσιαστικά, αυτός ο πληθυσμός συγκεντρώνει διαφορετικά χαρακτηριστικά από τον μέσο όρο των ανθρώπων που προσέρχονται σε προγράμματα απεξάρτησης στην Ελλάδα. Το πλέον αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό αυτών των ανθρώπων είναι ότι παρά τα πολλά χρόνια χρήσης, δεν είχαν αναζητήσει ποτέ βοήθεια, γεγονός που τους καθιστά ως έναν ‘κρυφό’ πληθυσμό εξαρτημένων, οι οποίοι δεν προσεγγίζουν τις υπάρχουσες δομές απεξάρτησης” αναφέρει ο συντονιστής του Προγράμματος, διδάκτωρ ψυχολογίας στο ΑΠΘ Σωτήρης Λαϊνάς.
“Οι άνθρωποι αυτοί” συνεχίζει “αν και είναι εξαρτημένοι, παραμένουν ‘λειτουργικοί’ στη δουλειά τους και αποφεύγουν να ζητήσουν βοήθεια”.
“Επιλέγουν, όμως, το συγκεκριμένο πρόγραμμα γιατί τους δίνεται η δυνατότητα του εξατομικευμένου πλάνου παρέμβασης, το οποίο χαρακτηρίζεται από ευελιξία στη δόμηση, δυνατότητα συνδιαμόρφωσης από τον άμεσα ενδιαφερόμενο και ελαχιστοποίηση των ελεγκτικών μηχανισμών” εξηγεί ο κ. Λαϊνάς, προσθέτοντας ότι πρόκειται για μια σχετικά ήπια παρέμβαση, που δεν παραβιάζει εντελώς τη ζωή τους.
Αναφερόμενος σε άλλα χαρακτηριστικά χρηστών, επισημαίνει πάντως ότι υπάρχει αύξηση εξαρτημένων από νομίμως συνταγογραφούμενα φάρμακα, κυρίως ηρεμιστικά και υπνωτικά, συνεπεία των έντονων κοινωνικοοικονομικών προβλημάτων.
“Το καινοτόμο στο Πρόγραμμά μας είναι η εξατομικευμένη παρέμβαση και η προώθηση της αυτενέργειας και αυτοβοήθειας. Δίνουμε, δηλαδή, βάρος σε συναντήσεις χρηστών με πρώην εξαρτημένους οι οποίοι λειτουργούν ως θετικά παραδείγματα” καταλήγει.
Μοναδική κρατική πρόταση απεξάρτησης
Το Πρόγραμμα Προαγωγής Αυτοβοήθειας του Τμήματος Ψυχολογίας του ΑΠΘ λειτουργεί με τη συνεργασία του ΟΚΑΝΑ, τη χρηματοδότηση του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και απευθύνεται σε πολίτες με πρόβλημα εξάρτησης από ναρκωτικά και αλκοόλ καθώς και τα συγγενικά τους πρόσωπα.
Αποτελεί τη μοναδική κρατική πρόταση απεξάρτησης στην Ελλάδα που θέτει στο επίκεντρο της δράσης της, την ιδέα της αυτοβοήθειας/αλληλοβοήθειας.
Για το έτος 2014, από τα προγράμματα έλαβαν υπηρεσίες συνολικά 1.346 άτομα, με διάφορα αιτήματα. Συγκεκριμένα, το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης παρείχε υπηρεσίες σε 668 διαφορετικά άτομα, το πρόγραμμα της Σητείας σε 393 άτομα και το πρόγραμμα των Χανίων σε 285 άτομα.
Τα προγράμματα απευθύνονται σε ενήλικες, είναι “στεγνά” (δεν παρέχουν οποιεσδήποτε ουσίες ως υποκατάστατα), είναι ανοικτά και παρέχουν τις υπηρεσίες τους δωρεάν, ενώ δεν υπάρχουν λίστες αναμονής.
Το Πρόγραμμα Προαγωγής Αυτοβοήθειας του ΑΠΘ στη Σητεία, πέρα από τις δράσεις υποστήριξης εξαρτημένων, πραγματοποιεί και συστηματικές δράσεις πρόληψης της εξάρτησης και άλλων ψυχοκοινωνικών προβλημάτων, ως το μοναδικό ανάλογο πρόγραμμα στο νομό Λασιθίου.
