Να γίνουν ανθρώπινες οι τράπεζες

ΦΩΤΟ: REUTERS/DAVID W CERNY/ΑΡΧΕΙΟΥ

Το πρόβλημα της τραπεζικής κρίσης δεν είναι απλά και μόνο ελληνικό. Ούτε καν μόνο ευρωπαϊκό. Σε όλο τον κόσμο, οι τράπεζες έχουν ανοιχτεί σε επισφάλειες, κυρίως επειδή δείχνουν το σκληρό τους πρόσωπο απέναντι στους δανειολήπτες που δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν τα δάνειά τους. Και όταν δανείζουν σε υγιείς επιχειρήσεις, τα προϊόντα αυτών των επιχειρήσεων ακριβαίνουν, με αποτέλεσμα και σ’αυτή τη περίπτωση να υπάρχει πρόβλημα στην εξυπηρέτηση της οικονομικής ενίσχυσης που έχουν λάβει από το χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Τα σημάδια είναι ορατά σε όλους. Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά πως το 2015, η αναλογία των μη εξυπηρετούμενων δανείων προς το σύνολο των ακαθάριστων δανείων έφθασε στο 4,3%, ενώ πριν από την οικονομική κρίση του 2009, ανερχόταν στο 4,2%. Τα προβληματικά δάνεια ξεπερνούν τα 3 τρισ. δολ. παγκοσμίως, σε σύγκριση με τα δάνεια υψηλού κινδύνου στις ΗΠΑ ύψους περίπου 1 τρισ. δολ. που πυροδότησαν την κρίση του 2009. Οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν κόκκινα δάνεια αξίας 1,3 τρισ. δολ., εκ των οποίων τα 400 δισ. δολ. βαρύνουν την Ιταλία. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) υπολογίζει ότι τα δάνεια αυξημένου κινδύνου στην Κίνα ανέρχονται επίσης σε 1,3 τρισ. δολ., αν και οι προβλέψεις αναλυτών διαμορφώνονται υψηλότερα. Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια της Ινδίας αγγίζουν τα 150 δισ. δολ..

Οι δανειολήπτες, οι επιχειρήσεις δηλαδή, δυσκολεύονται να εξυπηρετήσουν το χρέος, καθώς το οικονομικό περιβάλλον χαρακτηρίζεται από πτώση στις τιμές των εμπορευμάτων, αδύναμη ανάπτυξη, πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα, αυξανόμενο κόστος δανεισμού και (σε μερικές περιπτώσεις) αποδυναμωμένο νόμισμα.

Κάτι που προσπαθούν οι τράπεζες και οι κυβερνήσεις να καταπολεμήσουν με στοχευόμενο δανεισμό. Αλλά αυτό δεν φέρνει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Αντίθετα έχει επικίνδυνες συνέπειες.

Για να ανακάμψουν οι τράπεζες πρέπει να απαλλαγούν από τα κόκκινα δάνεια, που αποτελούν γι αυτές το μεγαλύτερο ίσως πρόβλημα. Αλλά οι λύσεις που μέχρι τώρα πέφτουν στο τραπέζι, δεν αφήνουν πολλά περιθώρια ανάκαμψης. Αντίθετα υπάρχει ιδιαίτερα περιορισμένη απαλλαγή τους από τα κόκκινα δάνεια. Οπότε, το πρόβλημα παραμένει.

Γι αυτό και οι τράπεζες προσπαθούν να προσελκύσουν νέα κεφάλαια. Κάτι όμως που αποδεικνύεται εξαιρετικά δύσκολο, καθώς οι κόσμος πλέον έχει χάσει την εμπιστοσύνη του στο τραπεζικό σύστημα γενικώς, φαινόμενο που δεν παρατηρείται μόνο στην Ελλάδα, αλλά παγκοσμίως. Γι αυτό και σε πολλές χώρες, η λύση που προσπαθούν να βρουν οι τραπεζίτες, αλλά και οι κεντρικές τράπεζες, είναι συρρίκνωση και η συγχώνευση των τραπεζών. Ενώ σε άλλες περιπτώσεις, όπως αναμένεται να συμβεί και στη χώρα μας, οι τράπεζες ανοίγουν τις πόρτες τους σε ξένα κεφάλαια, κάτι που σημαίνει ουσιαστικά πώληση των διοικήσεών τους στα funds τα οποία πλέον θα καθορίζουν και τη στρατηγική αυτών των τραπεζών.

Αυτό που είναι σίγουρο και ορατό  είναι ότι η επισφάλεια του τραπεζικού συστήματος εξαπλώνεται σε όλες τις χώρες σαν ιός. Αλλά οι θεραπείες που ακολουθούνται είναι εντελώς λάθος. Για να μπορέσουν οι τράπεζες να ξεφύγουν από τη κρίση, πρέπει να γίνουν ανθρώπινες. Πρέπει να βρεθούν δίπλα στο δανειολήπτη, είτε αυτός έχει στεγαστικό δάνειο, είτε επιχειρηματικό, και να τον βοηθήσει να αποπληρώσει τις υποχρεώσεις του. Οι παλιοί έλεγαν «κάλλιο τρία και στο χέρι, παρά δέκα και καρτέρι». Αυτή είναι η λύση και για τις τράπεζες. Γιατί αν μειώσουν τις απαιτήσεις τους στο βαθμό που ένας δανειολήπτης μπορεί να εξυπηρετήσει το δάνειό του, τότε θα έχουν λιγότερο μεν, αλλά σίγουρο χρήμα. Και θα μπορέσουν, αρχικά ως έναν βαθμό, να παίξουν το ρόλο τους και να χρηματοδοτήσουν την πραγματική οικονομία.

Έτσι κι αλλιώς, είμαστε σε μια περίοδο όπου όλοι προσπαθούν να βγουν από τη κρίση με μικρά, αλλά σίγουρα βήματα. Κι όταν ένας δανειολήπτης μπορεί να πληρώσει μια μικρή δόση, τότε είναι σίγουρο ότι θα το κάνει. Γιατί θα έχει ανακτήσει την αξιοπρέπειά του. Αν όμως έχει τη τράπεζα απέναντί του, τότε θα τη λογαριάζει ως εχθρό του.