Η πανδημία του AIDS ξεκίνησε από το Κονγκό το 1920

Οι επιστήμονες, μετά από πολλή έρευνα, εντόπισαν με σχεδόν βεβαιότητα τον τόπο καταγωγής της πανδημίας του AIDS στην πόλη Κινσάσα, πρωτεύουσα της σημερινής Δημοκρατίας του Κονγκό, κάποια στιγμή γύρω στο 1920.

Ο ιός του AIDS εκτιμάται ότι μεταδόθηκε από τους πιθήκους στους ανθρώπους τουλάχιστον 13 διαφορετικές φορές, αλλά μόνο μία από αυτές οδήγησε στην πανδημία – και αυτό έγινε στην Κινσάσα. Η μελέτη δείχνει ότι πολλοί παράγοντες συνέπεσαν (πληθυσμιακή έκρηξη, ανθούσα πορνεία, διευκόλυνση μετακινήσεων χάρη στις νέες σιδηροδρομικές γραμμές, χρήση μολυσμένων βελόνων στις κλινικές κ.α.), δημιουργώντας έτσι μια τέλεια «καταιγίδα» συμπτώσεων, με κατάληξη την εξάπλωση του ιού HIV.

Οι ερευνητές των πανεπιστημίων Οξφόρδης (Βρετανία) και Λουβέν (Βέλγιο), με επικεφαλής τον καθηγητή Όλιβερ Πάιμπας του Τμήματος Ζωολογίας, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό “Science”, σύμφωνα με το BBC και το “New Scientist”, πραγματοποίησαν γενετική ανάλυση σε 800 δείγματα του HIV, μεταξύ των οποίων στο αρχαιότερο γνωστό δείγμα με την ονομασία ZR59, που προέρχεται από έναν άνθρωπο στην Κινσάσα το 1959.

Οι επιστήμονες κατάφεραν -«διαβάζοντας» τις διαδοχικές γενετικές μεταλλάξεις- να ανακατασκευάσουν το «οικογενειακό δέντρο» του ιού του AIDS και να βρούν τις πρώτες ρίζες του στη συγκεκριμένη περιοχή του Κονγκό.

Προηγούμενες μελέτες είχαν τοποθετήσει την αρχική μετάδοση του ιού από τους χιμπατζήδες στους ανθρώπους κάπου στο νοτιοανατολικό Καμερούν, όχι μακριά από τα σύνορα με το τότε βελγικό Κονγκό. Το AIDS έγινε αντιληπτό ως ασθένεια από τη διεθνή κοινότητα με καθυστέρηση το 1981 και ο ιός ανακαλύφθηκε επίσημα το 1983. Έκτοτε τα θύματά του έχουν φθάσει πάνω από 75 εκατομμύρια, κυρίως στην Αφρική.

Το Κονγκό, μια τεράστια χώρα με μέγεθος σχεδόν όσο όλη η Δυτική Ευρώπη, ήταν βελγική αποικία έως το 1960. Η πρωτεύουσα Κινσάσα λεγόταν τότε Λεοπολντβίλ και ήταν το μεγαλύτερο αστικό και οικονομικό κέντρο στην κεντρική Αφρική. Ήταν μια μεγάλη και ταχέως αναπτυσσόμενη περιοχή, όπου -σύμφωνα με τα βελγικά ιατρικά αρχεία- υπήρχαν πολλές σεξουαλικά μεταδιδόμενες νόσοι. Η μαζική εισροή από τα χωριά ανδρών που έψαχναν για δουλειά, είχε οδηγήσει σε «έκρηξη» της πορνείας.

Οι χρηματοδοτημένοι από τους Βέλγους αποικιοκράτες σιδηρόδρομοι επέτρεψαν τη γρήγορη εξάπλωση των νόσων, μεταξύ αυτών και του ιού του AIDS, ο οποίος κάποια στιγμή μεταδόθηκε στους κατοίκους των χωριών, επειδή συνήθιζαν να τρώνε κρέας πιθήκων, που σκότωναν στα γειτονικά δάση. Όταν, λόγω εσωτερικής μετανάστευσης, αυτοί οι φορείς ήλθαν στην πόλη, ήταν θέμα χρόνου ο ιός να μεταδοθεί και σε άλλους εξαιτίας και των υπόλοιπων ευνοϊκών συνθηκών.

Μετά την Κινσάσα-Λεοπολντβίλ ο HIV εξαπλώθηκε στη γειτονική μεγάλη πόλη Μπραζαβίλ και, έως τη δεκαετία του΄30, στις εργατουπόλεις της επαρχίας Κατάνγκα με τα πολλά ορυχεία, 1.000 χιλιόμετρα νότια της Κινσάσα. Από εκεί, ο ιός βρήκε «γερό πάτημα» να εξαπλωθεί πια στην υπόλοιπη υπο-σαχάρια Αφρική και τελικά σε όλο τον κόσμο.

Ένα δεύτερο μωρό που η θεραπεία του ήταν προσωρινή

Εξάλλου, Ιταλοί επιστήμονες ανέφεραν την περίπτωση ενός μωρού που γεννήθηκε το 2009 με τον ιό HIV και το οποίο, ενώ αρχικά είχε φανεί ότι θεραπεύτηκε μετά από έγκαιρη θεραπεία, που άρχισε μόλις 12 ώρες μετά τη γέννησή του, τελικά εμφάνισε και πάλι ίχνη του ιού στο αίμα του. Πρόκειται για σημαντικό πλήγμα σε όσους είχαν ελπίσει ότι ίσως μια άμεση και επιθετική φαρμακοθεραπεία μπορεί όντως να νικήσει τον ιό.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή Μάριο Κλέριτσι του Πανεπιστημίου του Μιλάνο, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο ιατρικό περιοδικό “Lancet”, ανέφεραν ότι στην ηλικία των τριών ετών το μωρό φαινόταν να έχει θεραπευτεί, καθώς ακόμη και τα αντισώματα κατά του ιού στον οργανισμό του είχαν εξαφανιστεί. Δυστυχώς όμως, τα νέα τεστ ήσαν και πάλι θετικά, καθώς ο ιός έκανε την επανεμφάνισή του μόλις δύο εβδομάδες μετά τη διακοπή της αντιικής θεραπείας, που είχε κριθεί πλέον περιττή. Αυτό σημαίνει ότι ο ιός όλο αυτό τον καιρό «κρυβόταν» κάπου απόμερα στο σώμα του παιδιού, με αποτέλεσμα να μην ανιχνεύεται για πάνω από τρία χρόνια.

Είχε προηγηθεί η περίπτωση ενός άλλου τετράχρονου κοριτσιού στο Μισισίπι των ΗΠΑ, στο οποίο επίσης φέτος τον Ιούλιο ο ιός εμφανίστηκε ξανά, παρά τις αρχικές ελπίδες περί θεραπείας του. Ο μόνος ενήλικος ασθενής που θεωρείται ότι έχει μέχρι σήμερα θεραπευτεί, είναι ο λεγόμενος «ασθενής του Βερολίνου» Τίμοθι Ρέι Μπράουν, ο οποίος από το 2008 παραμένει υγιής, μετά από μια τυχερή μεταμόσχευση μυελού των οστών από έναν δωρητή, ο οποίος είχε μια σπάνια φυσική ανοσία στον HIV.

Οι Ιταλοί επιστήμονες συμπέραναν ότι τα ισχυρά αντιικά φάρμακα έχουν μεν όντως μειώσει τη θνησιμότητα από το AIDS, όμως -ακόμη κι αν δοθούν λίγες μόνο ώρες μετά την μόλυνση- δεν μπορούν να εκριζώσουν τον ιό, επειδή αδυνατούν να καταστρέψουν τα «καταφύγιά» του μέσα στο σώμα. Οι ειδικοί επεσήμαναν ότι η μη ανίχνευση του ιού στο αίμα δεν ισοδυναμεί με πραγματική απαλλαγή του σώματος από την παρουσία του και ότι χρειάζεται ακόμη χρόνος εωσότου βρεθεί κάποια αποτελεσματική θεραπεία.