“Η Ελλάδα με EXXON-MOBIL και TOTAL για Υδρογονάνθρακες στο Κρητικό Πέλαγος” Δρ. Ιωσήφ Σ. Ιωσηφίδης

“Χαίρομαι αφάνταστα που υλοποιήθηκαν οι πριν από 8 χρόνια εισηγήσεις μου για τις μεθόδους αξιοποίησης υδρογονανθράκων σε Κύπρο και Ελλάδα καθώς και οι εισηγήσεις μου για πολλαπλές γεωπολιτικές συνεργασίες των δύο με χώρες της Ανατ. Μεσογείου. Υποβλήθηκαν πριν από 8 (οκτώ) χρόνια ΚΑΙ μέσω του βιβλίου μου ‘ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ 2011-2030 ΚΑΙ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ’ (Εκδόσεις ΠΑΡΓΑ, Λευκωσία, Αθήνα 2011)! Η Ελλάδα σώζεται!” δήλωσε ο Δρ. Ιωσήφ Σ. Ιωσηφίδης, διακεκριμένος Κύπριος Οικονομολόγος.

Στη συνέχεια που ακολουθεί, βλέπουμε και διαβάζουμε ένα απόσπασμα του βιβλίου του Δρ. Ιωσήφ Σ. Ιωσηφίδη με προβλέψεις και εισηγήσεις του για τις περιοχές Νοτίου Κρήτης και Ιονίου Πελάγους, όπου η Τουρκία δεν μπορεί να πλησιάσει (βλέπε χάρτη με τεμάχια Διαγωνισμού).

Δ. Ελλάδα: με Κύπρο και ΕΕ, εκκρεμότητες με την Τουρκία

Η Ελλάδα διέρχεται την πιο δύσκολη φάση της Ιστορίας της λόγω του χρέους που για δεκαετίες δεν διαχειρίζεται ορθά, συνετά και έγκαιρα. Ακόμα και να άλλαζε σήμερα η κυβέρνηση – που όμως θα παραμείνει μέχρι τέλους στηριζόμενη από την ΕΕ και τις ΗΠΑ – η νέα κυβέρνηση το ίδιο πρόγραμμα αποπληρωμής θα ακολουθούσε. Εκούσα, άκουσα. Θα συνεχίσει να κατέχει το Ευρώ πληρώνοντας τίμημα, με μέτρα αυστηρής λιτότητας και περικοπών, των δαπανών της, του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων και αντιπαραγωγικών Δημοσίων Εταιρειών. Όμως, η οικονομία θέλει ελπίδα για ν’ αναπνέει!

Για την ΕΕ η λύση είναι μονόδρομος: ‘αν αποτύχει το ευρώ, θα αποτύχει και η Ευρώπη’ όπως τόνισε με στόμφο η Καγκελάριος κα Άνγκελα Μέρκελ. Αφού η οικονομική της ενοποίηση, που είναι το στοίχημα του ευρώ, είναι η βάση για την παραπέρα πολιτικο-οικονομική ενοποίηση. Αλλά, σήμερα, μόνο στους τύπους υπάρχει. Η μικρή Ελλάδα που παράγει μόνο το 2,6% του Ακαθάριστου Προϊόντος ΕΕ, πήρε πια την αμετάκλητη και θεμελιώδη εθνική απόφαση : να παραμείνει στην ευρωζώνη και να πληρώσει το τίμημα. 

Τα πρόσφατα μέτρα λιτότητας που επέβαλε η Τρόικα στην Ελλάδα προξενούν ύφεση: η οικονομία το 2011 συρρικνώνεται κατά 5,5%, το κατά κεφαλή εισόδημα να ολισθαίνει στο 85% του μέσου όρου της ΕΕ των 27, από 89% το 2010 και 94% το 2009 (προβλέψεις του συγγραφέα για το 2011). Κι όμως! Διαθέτει ‘σανίδες σωτηρίας’ όπως π.χ. η αξιοποίηση α) του Πειραιά με επενδύσεις από την Κίνα, β) του Ελληνικού Αεροδρομίου από το Κατάρ (με το ψηλότερο κατά κεφαλή εισόδημα στον κόσμο), γ) του χρυσού των Σερρών, και, βέβαια, δ) η τριπλή σανίδα ενέργειας (ηλιακή, φυσικό αέριο).

Η Γερμανία και η Γαλλία έχουν δύο πολύ σοβαρούς λόγους να στηρίξουν την Ελλάδα:

α) οι τράπεζές τους υπερ-δάνεισαν την Ελλάδα, και θα υποστούν υπερ-ζημιές.
β) προλαμβάνεται η διάλυση του ευρώ, αν στηριχθεί η καταρρέουσα Ελλάδα.

Όμως, ο ικανός Γερμανός Αντι-Καγκελλάριος δεν θα διστάσει να κατευθύνει δεκάδες επιχειρηματίες στην Ελλάδα, προτείνοντας ευρύ φάσμα επενδύσεων για να αξιοποιήσει τους υδρογονάνθρακες, την ηλιακή ενέργεια και αναπτυξιακά έργα που σε 2-4 χρόνια θα αναζωογονήσουν τη χώρα. Ο Πρωθυπουργός και ο Υπουργός Ανάπτυξης δεν θα το αποκρούσουν και θα υπογράψουν τις συμφωνίες αν η Ελλάδα κρατά κυρίαρχο ρόλο.

δ1. Ειδικά θα αξιοποιηθούν μακροπρόθεσμα μεγάλες εκτάσεων της Ελλάδας από Ομίλους Γερμανών Βιομηχάνων για παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος από ηλιακή ενέργεια (από συστοιχίες χιλιάδων σύγχρονων φωτοβολταϊκών). Το παραγόμενο ρεύμα θα μεταφέρεται με δίκτυο στη Γερμανία ενώ θα μπορεί να πωλείται στις χώρες κατά τη διαδρομή του δικτύου (Σκόπια, Σερβία, Ερζεγοβίνη, Κροατία, Σλοβενία, Ουγγαρία, Αυστρία). Αυτό σημαίνει ότι θα υπάρχει και ένα εξασφαλισμένο πελατολόγιο. Το Σχέδιο είναι κερδοφόρο για τη Γερμανία και την Ελλάδα – που έχει ηλιοφάνεια 90% σχεδόν τριπλάσια απ’ αυτήν της Γερμανίας (35%). Στο σχέδιο θα μετέχουν ελληνικές εταιρείες. 

δ2. Το ιδανικό σενάριο, πολιτικό, οικονομικό και τεχνολογικό (αλλά τεχνικά μάλλον δύσκολο) θα ήταν αυτό που προαναφέρθηκε δηλαδή: O Αγωγός με το φυσικό αέριο από Κύπρο, Ισραήλ και 3-4 γειτονικές αραβικές χώρες, να περνά και να συλλέγει το φυσικό αέριο της Ελλάδας (της Κρήτης και του Ιονίου Πελάγους) και να οδεύει προς την ΕΕ (Ιταλία, Γερμανία Αυστρία) μέσω 6 Βαλκανικών χωρών. Όμως, πέρα από τα τεχνικά προβλήματα στο βυθό μεταξύ Κύπρου και Κρήτης, πρέπει να ξεπεραστούν 3 σκόπελοι α) η βίαιη αντίδραση της Τουρκίας, β) ο σκεπτικισμός της Αιγύπτου και της Λιβύης (που θα εμποδιστούν παράνομα από τον κ.Ερτογάν) και γ) η στάση της Ρωσίας, που δεν θα ευνοούσε εναλλακτική λύση των δικών της αγωγών προς την Κεντρική και νότια Ευρώπη, την οποία θέλει να ‘μονοπωλεί’. Έτσι, ο επίμαχος αυτός αγωγός, που θα ένωνε το φυσικό αέριο έξι χωρών και θα τους απέφερε ψηλά κέρδη λόγω οικονομιών κλίμακας και εξοικονομήσεων στο κόστος, τείνει με σημερινά δεδομένα, να εξελίσσεται ως ιδανικός μάλλον παρά ρεαλιστικός. 

δ3. Μετά από επίμονες εισηγήσεις επιστημόνων (δρ Ηλίας Κονοφάγος, δρ Αντώνης Φώσκολος) η ελληνική κυβέρνηση ανακοίνωσε διενέργεια ερευνών για την εξόρυξη πετρελαίου στον Πατραϊκό Κόλπο (200 εκατ. βαρέλια), σε περιοχή των Ιωαννίνων (μέχρι 80 εκατ. βαρέλια) και στον Κατάκολο Ηλείας (το πολύ 3,5 εκατ. βαρέλια). Ευθύς αμέσως θοι έρευνες θα επεκταθούν στα νότια της Κρήτης για τα πιθανολογούμενα μεγάλα κοιτάσματα φυσικού αερίου. Μεγάλο ενδιαφέρον έχει η θάλασσα στα νότια της Κρήτης, όπου οι δύο πιο πάνω επιστήμονες ζητούσαν επιτακτικά την έναρξη ερευνών γιατί σε αντίθεση με το Αιγαίο – όπου υπάρχει άτυπη δέσμευση με την Τουρκία να μην προχωρήσει η Ελλάδα σε έρευνες κοιτασμάτων- δεν υπήρχε διπλωματικό πρόσκομμα. 

Ορθά, κατά τον συγγραφέα, οι επιστήμονες επέμεναν ότι η Ελλάδα θα έπρεπε να ζητήσει πολιτική στήριξη από την Ε.Ε. Άλλωστε το φυσικό αέριο –όπως και εκείνο της Κύπρου της παρέχει ασφάλεια εφοδιασμού. Η ελληνική κυβέρνηση ξεπέρασε τους δισταγμούς της, για πρώτη φορά από το 1970, γιατί ξεθάρρεψε από τις ενέργειες της Κύπρου να συνεργαστεί με το Ισραήλ για εκμετάλλευση υδρογονανθράκων. Ξεθάρρεψε και από τις εκθέσεις του Αμερικανικού Γεωλογικού Ινστιτούτου, όσο και του Γαλλικού Ινστιτούτου Πετρελαίου που υπολογίζουν ότι μεταξύ Κύπρου-Ισραήλ-Αιγύπτου-Κρήτης περικλείονται ποσότητες φυσικού αερίου περίπου 15 τρισεκ. κυβικών μέτρων. 

Οι Ελλαδίτες ειδικοί επιστήμονες εργάστηκαν παράλληλα, συλλέγοντας πλούσιο όγκο από γεωφυσικά στοιχεία (με αεροβαρυτομετρικές και αερομαγνητομετρικές καταγραφές νότια της Κρήτης, σεισμικές καταγραφές εντός της ελληνικής λεκάνης του Ηροδότου, μέχρι και την Κάρπαθο, στα βόρια της Κρήτης). Για τις έρευνες έδωσε άδεια η Λιβύη, αφού διενεργούνται σε περιοχές που είναι σαφώς στην ΑΟΖ της Ελλάδας. Από τα πιο πάνω γεωφυσικά στοιχεία και από στοιχεία σεισμικών καταγραφών υψηλής ευκρίνειας στην περιοχή. οι ειδικοί πιθανολογούν ότι υπάρχει σημαντικός όγκος φυσικού αερίου, 70 χιλιόμ. νότια του Κόλπου της Μεσσαράς στην Κρήτη σε θαλάσσιο βάθος 1650 μέτρων. Συγκεκριμένα, μόνο στο αλίπεδο μεταξύ της Πλακιάς και Φραγκοκάστελου, στα νότια της Κρήτης, υπολογίζονται αποθέματα φυσικού αερίου περίπου 1,5 τρισεκ. κυβικών μέτρων (εκατονταπλάσια από εκείνα στον Πρίνο του Ιονίου Πελάγους). Από οικονομικής άποψης προέχει η έρευνα στα νότια της Κρήτης.

Πρόκειται για αξιόλογο κοίτασμα, μήκους 15 χιλιομέτρων, που επεκτείνεται και ανατολικά προς την ΑΟΖ της Κύπρου. Γι αυτό προκύπτει και θέμα Συμφωνίας μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου για συνεκμετάλλευση κοινών κοιτασμάτων στα νοτιοανατολικά του Καστελλόριζου. Το πρόβλημα είναι μείζον πολιτικό αλλά και ευρωπαϊκό. Αρκεί η Ελλάδα να μην δειλιάζει. Είναι, επομένως, αναγκαίο να στηρίζεται στο Διεθνές Δίκαιο (όπως πράττει η Κύπρος) και να εκθέτει επίμονα την Τουρκία ότι το παραβιάζει. Συνακόλουθα, η Ελλάδα στρέφεται προς τα νότια και ανατολικά της Κρήτης, εξ’ ου και η αντίδραση της Τουρκίας. Είναι γι’ αυτό που επείγει η στήριξη από χώρες της ΕΕ, των ΗΠΑ – αν έχουν συμφέρον για έρευνες-εξόρυξη στην περιοχή (όπως και στην Κύπρο).

δ4. Ο συγγραφέας (Ιωσήφ Σ. Ιωσηφίδης) συστήνει την ‘ήπια γεωπολιτική λύση’ δηλαδή η Ελλάδα να στρέψει πρώτα τις έρευνες για πετρέλαιο (στον Πατραϊκό Κόλπο, στην περιοχή Ιωαννίνων και στον Κατάλοκο Ηλείας). Εκεί, η Τουρκία δεν έχει κανένα δικαίωμα. Χωρίς καθυστέρηση η Ελλάδα πρέπει να προκηρύξει και 2ο Γύρο, ειδικά για τους υδρογονάνθρακες στα νότια της Κρήτης, περιοχή που κανονικά δεν θα προκαλούσε την Τουρκία. Και στους δύο Γύρους μπορεί να αναθέσει έρευνα και εξόρυξη σε εταιρείες που διαγωνίστηκαν στην Κύπρο (Noble Energy, Delek, Shell) σε καθιερωμένες (BP, Gasprom, Texaco). Και σε γαλλικές, που τις στηρίζουν γαλλικές τράπεζες (κάτοχοι ομολόγων Ελλάδας); Μετά ας προχωρήσει σε 3ο Γύρος για τα αλίπεδα μεταξύ Κύπρου και Ελλάδας τολμώντας πρώτα,με στήριξη της ΕΕ, να αναγνωρίσουν αμοιβαία τα ΑΟΖ τους. 

δ5. Οποιαδήποτε από τις δύο λύσεις αποφασιστεί, η δ3 ή η δ4, το εξορυγμένο φυσικό αέριο θα μπορούσε να είχε τις εξής επιλογές εμπορίας προώθησης να μεταφέρεται με αγωγό ή/και να ενώνεται με τον αγωγό Nabucco ή άλλο που οδεύει προς Γερμανία, Αυστρία, Ιταλία ή να εξάγεται υγροποιημένο σε κράτη της ΕΕ, στην Κίνα, στις ΗΠΑ οπότε πρέπει να δημιουργήσει Ενεργειακά Κέντρα υγροποίησης στην Κρήτη κάτω από σύγχρονο θεσμικό πλαίσιο, που να διασφαλίζει ικανά κέρδη και για ξένους Ανάδοχους. 

δ6. Άλλα προβλήματα/ερωτήματα προς λύση από την Ελλάδα είναι τα εξής:

Η ανακήρυξη της ΑΟΖ που να περιλαμβάνει και το Καστελόριζο είναι δίλημμα μεγάλο. Λαμβάνεται υπόψη η δίκη μεταξύ της Μάλτας και της Λιβύης, όπου η Μάλτα δεν κατάφερε να της αναγνωριστεί η μέση γραμμή μεταξύ της ΑΟΖ της και εκείνης της Λιβύης. Αν ο αγωγός του φυσικού αερίου ‘Ισραήλ-Κύπρος -γειτονικές αραβικές χώρες-Κρήτη-Ιόνιο-Βαλκάνια-ΕΕ’ ήταν σχέδιο τεχνικά ρεαλιστικό η Ελλάδα ίσως έχει την αμέριστη συμπαράσταση εκ μέρους της ΕΕ. 

Σε τέτοια περίπτωση η Τουρκία δεν θα είχε ουδένα δικαίωμα να παρεμπόδιζε τη διαδρομή του αγωγού αυτού προς ΕΕ. Αν, μάλιστα, ο αγωγός δεν πλησίαζε την αμφισβητούμενη από τους Τούρκους αιγιαλίτιδα ζώνη του Καστελόριζου, το πρόβλημα θα ήταν υπερβατό. Αν όμως ο αγωγός την προσέγγιζε τότε, δυστυχώς, τα δεδικασμένα των ευρωπαϊκών δικαστηρίων δεν θα δικαίωναν την Ελλάδα αφού εντάσσουν το Καστελόριζο, έστω «λεκτικά», σε γκρίζα ζώνη. Ακόμα και να προσέφευγε η Ελλάδα για να δικαιωθεί δεν θα έπειθε εύκολα το Δικαστήριο. Έστω και αν η αχίλλειος πτέρνα της Τουρκίας είναι το ότι δεν αναγνώρισε τη Σύμβαση των Η.Ε. για το Δίκαιο της Θαλάσσης’, θα αντιδρούσε για το Καστελόριζο, επικαλούμενη την απόφαση για τη Μάλτα. 

Παράλληλα, η Ελλάδα -από κοινού με την Κύπρο- πρέπει να προχωρήσει με τη Λιβύη για αναγνώριση των τριών ΑΟΖ τους. Η αμοιβαία συμφωνία αναγνώρισης συνιστά τη βάση για να επιδείξουν ενδιαφέρον οι επενδυτές και οι ξένες εταιρείες ερευνών και εξόρυξης υδρογονανθράκων. Τότε η Ελλάδα θα μπορεί να προωθήσει με ταχύτητα διαγωνισμό για εταιρείες ή ανάθεση με διαπραγμάτευση για έρευνα-εξόρυξη (όπως έπραξε η Κύπρος). Ο συγγραφέας κρίνει ότι θα μπορούσαν να διαμεσολαβούσαν και να υποστήριζαν τις συμφωνίες αυτές, χώρες της ΕΕ, π.χ. ΗΒ και εταιρείες τους π.χ. Shell, BP, αν και εφόσον είχαν οικονομικό ενδιαφέρον για έρευνα εξόρυξη των μεγάλων ποσοτήτων φυσικού αερίου και πετρελαίου της Κρήτης, ίσως του Πατραϊκού Κόλπου/ Ιόνιου. Η συγκυρία οδηγεί σε διαδικασία ‘κερδίζω-κερδίζεις’: ένας κανόνας που εφαρμόζεται από ανοικτόμυαλους και αποτελεσματικούς ηγέτες. 

Ωστόσο τώρα προέχει το Νομοσχέδιο για απελευθέρωση της ενέργειας. Είναι ευτύχημα που δημιουργήθηκε ο ‘Φορέας Υδρογονανθράκων’, είναι διπλό ευτύχημα που η Ελλάδα διαθέτει καταξιωμένους επιστήμονες με ειδικότητα στα ενεργειακά. Τριπλό ευτύχημα που οι πολιτικοί συχνά τους ακούνε. Ενώ στην Κύπρο, οι πολιτικοί ακόμα το σκέφτονται! 

Η Κύπρος θα μπορούσε να βοηθούσε την Ελλάδα, γιατί θα έχει εμπειρίες που αποκτά σήμερα λόγω του προβαδίσματός της στην έρευνα και στην εξόρυξη φυσικού αερίου. Οι δύο χώρες έχουν και άλλα μέσα όπως η δράση των Ευρωβουλευτών τους, των δύο Επιτρόπων τους, των στελεχών τους στην Επιτροπή Ενέργειας του Ευρωκοινοβουλίου. Σε ανώτατο επίπεδο στο Συμβούλιο της ΕΕ μπορούν πάντα να δρουν συντονισμένα, ο εκάστοτε Πρωθυπουργός της Ελλάδας με τον εκάστοτε Πρόεδρο της Κύπρου.

Με την στήριξη της Κύπρου σε τέτοια καίρια ενεργειακά ζητήματα, η Ελλάδα αναμένεται να επουλώσει οικονομικά τραύματα που προέκυψαν από το χρέος της, να ανορθώσει την αξιοπιστία και το κύρος της, να μειώσει (όπως αναμένεται και στην Κύπρο) την ανεργία και την αδράνεια των επιχειρήσεων αφού η κατασκευή τόσων έργων και αγωγών, η συντήρησή τους και όλες οι επικουρικές υπηρεσίες δίνουν δεκάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας, και κέρδη στις εταιρείες και υπηρεσίες που θα εμπλακούν στον Τομέα φυσικού αερίου. Η Ελλάδα είναι αδύναμη, οικονομικά (επομένως και στρατιωτικά). Γυμνάσια με το Ισραήλ θα μπορούσε να κάνει αλλά μόνο η ενέργεια τη σώζει διεξοδικά.

Αλλά και η Ελλάδα μπορεί διπλωματικά να βοηθήσει την Κύπρο με διαμεσολάβηση προς την Αίγυπτο και το Λίβανο για να επιταχυνθούν οι συμφωνίες για τις ΑΟΖ και την αξιοποίηση φυσικού αερίου. Το ενεργειακό δόγμα Κύπρου Ελλάδας ας αρχίσει. Εμπρός !

Δρ Ιωσήφ Σ. Ιωσηφίδης, οικονομολόγος.
Απόσπασμα από το σύγγραμμα του ιδίου με τίτλο ‘ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ 2011-2030 ΚΑΙ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ’ (Εκδόσεις ΠΑΡΓΑ, Λευκωσία, Αθήνα 2011).