Φωτογραφική έκθεση για τις μνήμες της Ευρώπης αναπτύσσεται στο Μουσείο Φωτογραφίας

Μία έκθεση που ασχολείται με ζητήματα συλλογικής μνήμης, τους τόπους μνήμης και τον ρόλο της εικόνας σε αυτά παρουσιάζεται από σήμερα, Παρασκευή, στο Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης.

Η έκθεση διαρκεί έως τις 18 Μαΐου και αποτελεί συνεργασία του Ινστιτούτου Γκαίτε Θεσσαλονίκης με το Μουσείο Φωτογραφίας του Braunschweig.

Τα εγκαίνια θα πραγματοποιηθούν σήμερα, Παρασκευή στις 20:00 το βράδυ.

Στην έκθεση παρουσιάζονται τα έργα 22 καλλιτεχνών από έντεκα χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Με τη χρήση φωτογραφιών και βίντεο, οι καλλιτέχνες εξετάζουν μέσα από τα έργα τους τους τρόπους με τους οποίους το παρελθόν εξακολουθεί να είναι παρόν σε αυτήν τη στιγματισμένη από συγκρούσεις και πολέμους περιοχή της Ευρώπης. 

Η έκθεση παρουσιάζει όχι μόνο πολύ διαφορετικές μεταξύ τους ιστορικές αφηγήσεις, αλλά και διαφορετικούς τρόπους χρήσης της κάμερας: τη νηφάλια ή την υποκειμενική καταγραφή, τη βιογραφική αφήγηση, την ιστορική ανάλυση, καθώς και την αποτύπωση του ίχνους μιας δράσης.

Τη μεγάλη αυτή έκθεση επιμελήθηκε η Κοστάντσε Βίκε, συνεργαζόμενη με επιμελητές και φορείς από τις έντεκα χώρες που συμμετέχουν: Αλβανία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Βουλγαρία, Ελλάδα, Κροατία, Κύπρος, Μολδαβία, ΠΓΔΜ, Ρουμανία, Σερβία και Τουρκία.

Στην έκθεση συμμετέχουν οι: Χασάν Αμντελγκάνι/Κροατία, Άνα Αντάμοβιτς/Σερβία, Γιέλενα Μπλάγκοβιτς/Κροατία, Βαγγέλης Βλάχος/Ελλάδα, Πάβελ Μπράιγα/Μολδαβία, Μισέλ Μπρεσάν/Ρουμανία, kavecS/Ελλάδα, Ιωσήφ Κιράλι/Ρουμανία, Πάνος Κοκκινιάς/Ελλάδα, Μίλομιρ Κοβάτσεβιτς/Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Νικόλα Ράντιτς ΛουκάτιΣερβία, Nίκολα Μίχοβ/Βουλγαρία, Ερχάν Μουράτογλου/Τουρκία, Στέφαν Σάβα/Ρουμανία, Στεφάνα Σάβιτς/Σερβία, Σάσο Στανόγκοβιτς/ΠΓΔΜ, Πρέντραγκ Τερτσίτς/Σερβία, Αντρέας Τσονίδης/Ελλάδα, Πήτερ Τζανέβ/Βουλγαρία, Ζανέτα Βάνγκελι/ΠΓΔΜ, Σάντρα Βιτάλτζιτς/Κροατία, Μαριάννα Χριστοφίδου/Κύπρος, Φάνι Ζγκούρο/Αλβανία.

Τα έργα παρουσιάζονται μέσα από έξι ενότητες: «Πολιτικά τοπία και χώροι», «Ίχνη εγκλήματος», «Ατομική μνήμη και συλλογική Ιστορία», «Οι εικόνες ως ταμιευτήρες μνήμης», «Δόμηση και αποδόμηση της συλλογικής μνήμης», «Ανα-σκηνοθεσίες».

Όπως αναφέρει η επιμελήτρια της έκθεσης: «Ο τίτλος της έκθεσης παραπέμπει στην ιδέα ότι υπάρχει ένα μέσον το οποίο καταγράφει ή καταχωρεί τη μνήμη. Το φωτογραφικό φιλμ είναι πράγματι ένα “σφουγγάρι” που καταγράφει το ορατό και το αποθηκεύει ως παρελθόν. Ωστόσο, η ανάμνηση είναι μια οργανική διεργασία, υποκειμενική και ανορθολογική, πολύ πιο σύνθετη απ’ ό,τι θα μπορούσε να είναι η απλή ανάκληση αποθηκευμένων δεδομένων του παρελθόντος, πιο σύνθετη απ’ ό,τι το απλό πάτημα του κουμπιού της μηχανής. Η καταγραφή!».

Η θεματική κατάταξη της έκθεσης προσφέρει τη δυνατότητα να προσεγγίσει κανείς τα επιλεγμένα έργα από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Ορισμένες προσεγγίσεις ορίζονται από το ίδιο το αντικείμενό τους, άλλες από την καλλιτεχνική στάση του δημιουργού και άλλες πάλι από τις παραμέτρους που προσφέρει το μέσον. 

Η ποικιλία των φωτογραφικών τρόπων γίνεται ορατή όταν ο θεατής δει και συγκρίνει τα έργα στο σύνολό τους, το ένα δίπλα στ’ άλλο. Αυτό που ενδεχομένως συνδέει πολλές από αυτές τις τόσο διαφορετικές προσεγγίσεις είναι το στοιχείο της στιγμιαίας αποσπασματικότητας, που χαρακτηρίζει την ίδια τη φύση της φωτογραφίας και του φιλμ. Και τούτο ανεξάρτητα από το αν ο καλλιτέχνης δουλεύει με προϋπάρχουσες εικόνες ή χρησιμοποιεί την κάμερα με σκοπό την καταγραφή και την παραγωγή νέων εικόνων. 

Το θραύσμα της καταγεγραμμένης πραγματικότητας συνιστά την αφετηρία μιας από τις πολλές καλλιτεχνικές «ανασκαφές» του παρελθόντος ή τη διατύπωση μιας άποψης που αντιπαρατίθεται στις ερμηνείες της επίσημης ιστοριογραφίας.

Η επιλογή των έργων βασίζεται στη θέση ότι τα διάφορα μέσα που κάνουν χρήση κάμερας –η φωτογραφία, το φιλμ και το βίντεο– έχουν μια ιδιαίτερη σχέση με το παρελθόν και είναι σημαντικοί διαμεσολαβητές των ατομικών μνημονικών τελετουργικών και της συλλογικής κουλτούρας της μνήμης. 

Η έκθεση Recorded Memories – Καταγεγραμμένη Μνήμη αποτελεί μια πρωτοβουλία του Goethe-
Institut σε συνεργασία με το Μουσείο Φωτογραφίας του Braunschweig, όπου και πρωτοπαρουσιάσθηκε πριν ξεκινήσει την περιοδεία της στις έντεκα χώρες που συμμετέχουν.