Επισφαλές το μέλλον του ασφαλιστικού

ΦΩΤΟ: ΑΡΧΕΙΟΥ

Σε επίπεδα οριακής οικονομικής βιωσιμότητας θα κινείται το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης της χώρας εάν δεν υπάρξει οικονομική ανάκαμψη, παρά τις νέες περικοπές συνταξιοδοτικών δαπανών που προβλέπει η νέα ασφαλιστική μεταρρύθμιση.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της οικονομικής έκθεσης, αλλά και της αναλογιστικής μελέτης βιωσιμότητας του ασφαλιστικού που κατέθεσε στη Βουλή ο υπουργός Εργασίας, προκύπτει ότι παρά τη δημοσιονομική προσαρμογή ύψους 3,5 δισ. ευρώ που θα προέλθει από τη μείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης έως το 2019, το μέλλον του ασφαλιστικού είναι εξαιρετικά ευάλωτο και επισφαλές.

Αξίζει να επισημάνουμε ότι η αναλογιστική μελέτη αφορά τα τέσσερα ταμεία κύριας ασφάλισης (ΙΚΑ,ΟΑΕΕ, ΟΓΑ, Δημοσίου), χωρίς να συνυπολογίζονται οι εκκρεμείς αιτήσεις συντάξεων που συνολικά πλησιάζουν τις 330.000 (κύριες, επικουρικές, εφάπαξ, μερίσματα), ενώ απουσιάζουν μελέτες για τα άλλα δύο ταμεία κύριας ασφάλισης, δηλαδή για το ΕΤΑΑ και το ΕΤΑΠ-ΜΜΕ.

Η αναλογιστική μελέτη αποτυπώνει τις εκτιμήσεις για την εξέλιξη του συστήματος ασφάλισης με βάση δύο σενάρια: το σενάριο με το ισχύον σύστημα (status quo scenario) και το σενάριο της μεταρρύθμισης (reform scenario). Σύμφωνα με τις προβολές του σεναρίου της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης, τα έσοδα από τις ασφαλιστικές εισφορές από 8,8 δισ. ευρώ το 2016 αυξάνονται σε 10,5 δισ. ευρώ το 2019, σε 12,5 δισ. ευρώ το 2025, για να προσεγγίσουν τα 38,4 δισ. ευρώ το έτος 2060. Οι συνολικές παροχές για τα αντίστοιχα έτη ανέρχονται: το 2016 σε 22,2 δισ., το 2019 σε 22,5 δισ., το 2025 σε 23,9 δισ. και εκτιμώνται για το 2060 σε 65,3 δισ. ευρώ.

Συμπεράσματα αναλογιστικής μελέτης

Τα συμπεράσματα που προκύπτουν από την αναλογιστική μελέτη για τους τέσσερις φορείς κύριας ασφάλισης οι οποίοι εξετάζονται είναι τα εξής:

α) Δημογραφική εξέλιξη: σύμφωνα με το σενάριο του ισχύοντος συστήματος, αλλά και του συστήματος της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης, η αναλογία συνταξιούχων προς εργαζόμενους κλιμακώνεται από το 0,64 για το 2015 και καταλήγει στο 0,73 το 2060. Όμως, όπως επισημαίνεται στην αναλογιστική μελέτη, στο σενάριο της μεταρρύθμισης εμφανίζεται μικρότερος ο αριθμός των συνταξιούχων κατά μέσο όρο περίπου 1,4% μεσοβραχυπρόθεσμα.

Παροχές: Οι παροχές υπό τις προϋποθέσεις του ισχύοντος καθεστώτος ασφάλισης εκτιμάται ότι διαμορφώνονται από 11,86% του ΑΕΠ το 2015 σε 10,67% κατά το έτος 2060. Σύμφωνα με το σενάριο της μεταρρύθμισης, οι παροχές από 11,86% του ΑΕΠ το 2015 εκτιμάται ότι θα φθάσουν στο 9,21% του ΑΕΠ το έτος 2060.

Η αναλογιστική μελέτη βασίζεται στην παραδοχή ότι κατά τα επόμενα χρόνια θα αυξηθεί η εισπραξιμότητα του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης από τα έσοδα των ασφαλιστικών εισφορών.

Αυτό ως παραδοχή μένει να επιβεβαιωθεί και στην πράξη καθώς οι εξελίξεις στην αγορά εργασίας δείχνουν μια σοβαρή μετατόπιση προς τις μορφές μερικής απασχόλησης, ενώ ταυτόχρονα συνεχίζεται χωρίς ανακοπή η μείωση των μισθών σε όλα τα επίπεδα. Επίσης, από τις αναλογιστικές μελέτες απουσιάζουν στοιχεία για την εξέλιξη της ανεργίας τα επόμενα κρίσιμα χρόνια, καθώς και για την εξέλιξη των μισθών, δηλαδή απουσιάζουν στοιχεία για δύο βασικά μεγέθη που καθορίζουν το παρόν και το μέλλον της κοινωνικής ασφάλισης.

Από την ανάλυση της μισθωτής απασχόλησης του συστήματος ΕΡΓΑΝΗ προκύπτει ότι μέσα στη διετία 2014-2015 έγιναν 3.375.691 αναγγελίες προσλήψεων και ταυτόχρονα μέσα στην ίδια χρονική περίοδο είχαμε 3.176.869 αποχωρήσεις ή καταγγελίες συμβάσεων των εργαζομένων. Από τα ίδια στοιχεία προκύπτει ότι τους τελευταίους 32 μήνες, συνολικά 138.926 συμβάσεις πλήρους εργασίας μετατράπηκαν σε συμβάσεις μερικής απασχόλησης και εκ περιτροπής εργασίας.

Ο αριθμός αυτός των συμβάσεων εάν αναχθεί σε ποσοστό επί του συνόλου των μισθωτών του ιδιωτικού τομέα, οι οποίοι ανέρχονται σε περίπου 1,6 εκατ. άτομα (2015), προκύπτει ότι το 8,6% των μισθωτών άλλαξε σύμβαση εργασίας από την 1/7/2013 μέχρι τον Φεβρουάριο του 2016. Από τα ίδια στοιχεία προκύπτει ότι μέσα στο 2015 οι μετατροπές των συμβάσεων πλήρους απασχόλησης σε συμβάσεις μερικής απασχόλησης ή εκ περιτροπής απασχόλησης αυξήθηκαν εντυπωσιακά κατά 24,2%.

Η απότομη και επί μεγάλο χρονικό διάστημα (σχεδόν έξι έτη) μείωση των μισθών στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας είχε άμεσες επιπτώσεις και στα έσοδα των ασφαλιστικών ταμείων.

Συνεπώς, όσο χρήσιμες κι αν είναι οι αναλογιστικές μελέτες ως εργαλεία για την παρακολούθηση της εξέλιξης των βασικών μεγεθών του ασφαλιστικού συστήματος το μεγάλο ζητούμενο είναι η οικονομική ανάπτυξη της χώρας και η μείωση της ανεργίας, ώστε να εισρεύσουν νέοι πόροι στα ασφαλιστικά ταμεία. Έπειτα από επτά έτη ύφεσης το μείζον θέμα του ασφαλιστικού εξακολουθεί πρωτίστως να είναι ταμειακό και όχι αναλογιστικό.

Ρύθμιση για πτωχούς οφειλέτες

Η σύσταση αρμόδιας επιτροπής για τη ρύθμιση χρεών προς το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ πτωχών οφειλετών προβλέπεται, μεταξύ άλλων, στην τροπολογία που κατέθεσε το υπουργείο Εργασίας στο ασφαλιστικό νομοσχέδιο που συζητείται στο Κοινοβούλιο. Ειδικότερα, με την υπό ψήφιση τροπολογία προβλέπονται τα ακόλουθα: Συστήνεται αρμόδια επιτροπή για τη ρύθμιση οφειλών προς το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ πτωχών οφειλετών, καθώς και οφειλετών που έχουν υπαχθεί στις προπτωχευτικές διαδικασίες συνδιαλλαγής και εξυγίανσης για χρέη που δεν ρυθμίζονται από τη συμφωνία που επικυρώθηκε δικαστικά, η οποία αποτελείται υπό την οριζόμενη σύνθεση. Στις περιπτώσεις πτωχών οφειλετών, ανεξάρτητα αν οι οφειλές τους έχουν ενταχθεί στο ΚΕΑΟ κι εφόσον το συνολικό βασικό χρέος υπερβαίνει το ποσό των 600.000 ευρώ, το αίτημα εξετάζεται από το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους, ενώ τα αιτήματα οφειλετών που έχουν συνάψει συμφωνία συνδιαλλαγής ή εξυγίανσης εξετάζονται μόνο από την επιτροπή, ανεξαρτήτως ύψους οφειλής.

Οι αγρότες

Το 85% με το 90% των αγροτών δεν θα έχει επιπτώσεις από τις νέες ρυθμίσεις του ασφαλιστικού και φορολογικού νομοσχεδίου, διαβεβαίωσε εκ νέου ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Ευάγγελος Αποστόλου. Ταυτόχρονα, απέρριψε τις αιτιάσεις του κοινοβουλευτικού εκπροσώπου της Ν.Δ. Γιάννη Βρούτση ότι με την τροπολογία του υπουργού Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτου η φορολογία στους αγρότες θα φτάσει στο 27,2%.

Όπως υποστήριξε ο κ. Αποστόλου, βάσει της τροπολογίας Τσακαλώτου, φορολογητέο εισόδημα θεωρούνται οι βασικές ενισχύσεις, αλλά μένουν εκτός φορολόγησης η πράσινη ενίσχυση, οι συνδεδεμένες ενισχύσεις και οι αγροτικές αποζημιώσεις, ενώ στο απυρόβλητο μένουν και οι ενισχύσεις από τον δεύτερο πυλώνα.

Μεταβατική περίοδος για τους ένστολους

Την 1η Ιουλίου θα ισχύσουν οι συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις του ασφαλιστικού νομοσχεδίου για τις Ένοπλες Δυνάμεις και τα Σώματα Ασφαλείας, καθώς ο υπουργός Εργασίας Γιώργος Κατρούγκαλος κατέθεσε τροποποιητική ρύθμιση σύμφωνα με την οποία παραχωρείται μεταβατική περίοδος δύο μηνών για την ασφαλιστική τους ένταξη στον νέο ασφαλιστικό φορέα, καθώς, όπως είπε ο υπουργός, «μέχρι τότε θα έχει καταρτιστεί το νέο ειδικό μισθολόγιο».

Επίσης, ο κ. Κατρούγκαλος έκανε δεκτό το αίτημα των εργαζόμενων στις Ένοπλες Δυνάμεις και τα Σώματα Ασφαλείας να χορηγούνται οι συντάξεις, λόγω θανάτου, με τον ίδιο τρόπο που χορηγούνται οι συντάξεις ανικανότητας.

Τρίμηνη διορία για το αγγελιόσημο

Μεταβατική περίοδο έως την 1η Αυγούστου, ώστε να δοθεί η δυνατότητα να αντικατασταθεί το αγγελιόσημο, προβλέπει τροποποιητική διάταξη στο ασφαλιστικό-συνταξιοδοτικό νομοσχέδιο του υπουργού Εργασίας Γιώργου Κατρούγκαλου.

Έτσι, σύμφωνα με τη βελτιωτική αλλαγή που επέφερε ο υπουργός, έως την 1η Αυγούστου παραμένει το αγγελιόσημο για τα ΜΜΕ.

Όπως χαρακτηριστικά είπε ο κ. Κατρούγκαλος «δίνουμε μια μεταβατική περίοδο μέχρι την 1η Αυγούστου 2016 για το αγγελιόσημο προκειμένου να υπάρξει ο χρόνος για τη μετάβαση των Ταμείων στο νέο σύστημα», κι αυτό παρ’ όλο που -όπως είπε- η κατάργηση του αγγελιόσημου είναι μνημονιακή υποχρέωση.

Πηγή: Ναυτεμπορική