Δημοσιές Αστικές Συγκοινωνίες θεσσαλονίκης: ζητείται λυση!

Είναι γνωστόν ότι η παροχή Δημοσίων Συγκοινωνιών (ΔΣ) στους πολίτες είναι αποκλειστική υποχρέωση της Πολιτείας.

Το επιτάσσει τόσο η ελληνική όσο και η ευρωπαϊκή νομοθεσία, αλλά και η στοιχειώδης λογική. Ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός 1970/2007 προβλέπει ότι το κάθε κράτος μέλος της Ε.Ε. ορίζει τις δημόσιες Εποπτικές Αρχές που για λογαριασμό του αναθέτουν το μεταφορικό έργο σε κατάλληλους εκτελεστικούς φορείς. Το έργο αυτό – πρέπει να – καθορίζεται σε ποσοτικούς και ποιοτικούς όρους, ώστε αφενός να ικανοποιεί τις ανάγκες των πολιτών και αφετέρου να παράγεται με το μικρότερο δυνατό κόστος. Στην περίπτωση της θεσσαλονίκης, η Πολιτεία δημιούργησε το 2001 το Συμβούλιο Αστικών Συγκοινωνιών θεσσαλονίκης (ΣΑΣθ). Ο ρόλος του ΣΑΣΘ είναι να σχεδιάζει τον χάρτη των ΔΣ και να εποπτεύει τους εκτελεστικούς φορείς ΔΣ της θεσσαλονίκης. Εν τούτοις το ΣΑΣΘ είναι ουσιαστικά αποψιλωμένο από ουσιαστικές αρμοδιότητες, ιδιαίτερα σε ό,τι έχει να κάνει με τον ΟΑΣΘ. Ο πυρήνας των αρμοδιοτήτων παραμένει με το υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων γεγονός που ωθεί τον ΟΑΣΘ να παρακάμπτει το ΣΑΣΘ σε πολλά ουσιαστικά ζητήματα.

Είναι επιπρόσθετα γνωστό ότι οι ΔΣ είναι στην πλειοψηφία των περιπτώσεων ελλειμματικές και απαιτείται η επιχορήγηση της Πολιτείας. Επιχορήγηση του λειτουργικού κόστους σε ποσοστό έως 50% θεωρείται διεθνώς αποδεκτή. Το ζητούμενο λοιπόν είναι ο χρυσός συνδυασμός ποσότητας, ποιότητας και κόστους του παραγόμενου έργου και υπηρεσιών. Η μορφή των εκτελεστικών φορέων – αν δηλαδή είναι δημόσιοι, δημοτικοί, ιδιωτικοί ή συνδυασμός αυτών – δεν είναι και δεν πρέπει να είναι το βασικό ζητούμενο. Η μακρόχρονη εμπειρία και η μελέτη πολλών περιπτώσεων ΔΣ ανά τον κόσμο έχει δείξει ότι τα μονοπώλια, είτε δημόσια είτε ιδιωτικά, δεν επιτυγχάνουν τελικώς τους ανωτέρω στόχους αλλά αποτελούν ένα μόνιμο οικονομικό φορτίο για την Πολιτεία και τους χρήστες τους.

Η περίπτωση του ΟΑΣΘ, με το αποκλειστικό δικαίωμα εκτέλεσης των ΔΣ στη θεσσαλονίκη από το 1957 και τις συνεχείς ανανεώσεις συμβάσεων με απευθείας ανάθεση, με ιδιαιτέρως μάλιστα ευνοϊκούς όρους, αν μην τι άλλο, επιβεβαιώνει τις ανωτέρω διαπιστώσεις. Οι προσφερόμενες υπηρεσίες του ΟΑΣΘ χαρακτηρίζονται πλέον από υψηλό κόστος παραγωγής συγκριτικά με άλλους φορείς σε ευρωπαϊκές πόλεις, μεγάλη κρατική επιχορήγηση – της τάξης του 70% – και διαρκώς μειούμενο επίπεδο εξυπηρέτησης. Και είναι προφανές ότι καταλυτικό ρόλο σε αυτό παίζει η ισχύουσα σύμβαση του ΟΑΣΘ με το Ελληνικό Δημόσιο που το υποχρεώνει να καταβάλει τη διαφορά δαπανών – εσόδων αφού το Δημόσιο καθορίζει την τιμολογιακή πολιτική στις ΔΣ.

Η πρόσφατη δημοσιοποίηση των αποφάσεων του αρμόδιου υπουργείου για τον εξορθολογισμό των δαπανών του ΟΑΣΘ, ύστερα από τις εργασίες κοινής επιτροπής υπουργείου – ΟΑΣΘ, δεν εξασφαλίζει σε καμιά περίπτωση τη ζητούμενη βέλτιστη λύση. Με βάση τα όσα τουλάχιστον γράφηκαν στον Τύπο, τα συναρμόδια υπουργεία Υποδομώ ν-Μεταφορών-Δικτύων και Οικονομικών, ουσιαστικά αναγνωρίζουν τις υπερβολικές – αλλά ορθές σύμφωνα με την ισχύουσα σύμβαση – οικονομικές απαιτήσεις του ΟΑΣΘ και παραπέμπουν στα επόμενα 3 έτη τον αναγκαίο εξορθολογισμό του ΟΑΣΘ.

Και αυτός ο εξορθολογισμός θα γίνει με τρόπο που επιβαρύνει κυρίως τους χρήστες, ενώ παράλληλα μειώνει το παρεχόμενο έργο του ΟΑΣΘ αλλά και την ποιότητα των υπηρεσιών του, αφού μεταξύ των άλλων δίνεται παράταση στη χρήση των λεωφορείων από 15 σε 20 έτη. Υπενθυμίζεται ότι στα περισσότερα κράτη της Ε.Ε τα λεωφορεία αντικαθίστανται ύστερα από 8-10 έτη λειτουργίας. Τέλος, για μια ακόμη όμως φορά παραμένει το επιχειρηματικό κέρδος των μετόχων του ΟΑΣΘ ανέπαφο στα επίπεδα του 13%-14%, όταν σε όλη την Ευρώπη το αντίστοιχο ποσοστό δεν ξεπερνά το 7%-8%.
 

Δραστική αλλαγή της υπάρχουσας σύμβασης με διαπραγμάτευση των δύο αντισυμβαλλομένων δεν είναι δυνατή, καθότι η σύμβαση με βάση τον ευρωπαϊκό κανονισμό δεν μπορεί να συνεχιστεί πέραν ενός χρονικού ορίου. Η οποιαδήποτε βελτίωση της υπάρχουσας σύμβασης είναι φυσικά καλοδεχούμενη αλλά δεν εξασφαλίζει μακροχρόνια προοπτική, θα απαιτηθεί εντός σύντομου σχετικά διαστήματος διενέργεια διεθνούς διαγωνισμού ή σε διαφορετική περίπτωση δραστική αλλαγή του τοπίου σε ό,τι αφορά τις δημόσιες συγκοινωνίες με δημιουργία δημοσίων ή δημοτικών εκτελεστικών φορέων. Σε κάθε περίπτωση απαιτείται κατάλληλη προετοιμασία που απαιτεί αφενός χρόνο και αφετέρου εξειδικευμένες γνώσεις. Η ενδεικνυόμενη λύση λοιπόν δεν είναι άλλη από τη δημιουργία ενός νέου πλαισίου για τις δημόσιες συγκοινωνίες της θεσσαλονίκης, που θα είναι αφενός συμβατό με τον ευρωπαϊκό κανονισμό και αφετέρου θα ικανοποιεί τις τοπικές ανάγκες.

Ενός πλαισίου που θα εξασφαλίζει ότι οι δημόσιες συγκοινωνίες λειτουργούν με γνώμονα το συμφέρον του κοινού, χωρίς εξαρτήσεις παλαιοκομματικής μορφής και ότι επιπλέον εφαρμόζονται βασικές αρχές όπως αυτές της αξιοκρατίας, της στοχοθεσίας και της λογοδοσίας. Στο νέο αυτόν χάρτη θα ενταχθούν βεβαίως και όλα τα άλλα μέσα μαζικών μεταφορών όπως το μετρό θεσσαλονίκης και οι γραμμές τραμ που τελικώς θα προκριθούν καθώς και η θαλάσσια συγκοινωνία. Προς τούτο είναι απολύτως αναγκαία η ουσιαστική αναβάθμιση του ΣΑΣΘ σε μία ενιαία αρχή Μεταφορών, με αυξημένες αρμοδιότητες συμπεριλαμβανομένων αυτών της ανάθεσης και παρακολούθησης συγκοινωνιακού έργου. Το ΣΑΣΘ έχει ήδη διερευνήσει το συγκεκριμένο ζήτημα σε ένα πρώτο επίπεδο, έχει ενημερώσει το αρμόδιο υπουργείο και απαιτείται πλέον η συμμετοχή της Πολιτείας για να εξετασθεί το όλο ζήτημα και να ληφθούν οι σχετικές αποφάσεις.

Η αντιμετώπιση των προβλημάτων της θεσσαλονίκης στο ζωτικό θέμα των μεταφορών και των δημοσίων συγκοινωνιών δεν μπορεί να συνεχίσει να γίνεται εξ αποστάσεως από την Αθήνα. Το μοντέλο αυτό διακυβέρνησης έχει αποτύχει. Απαιτείται να έχουν λόγο αλλά και αντίστοιχες υποχρεώσεις πέραν της κεντρικής κυβέρνησης και οι τοπικές αρχές.

Ας κινητοποιηθούν λοιπόν οι αρμόδιοι, εντός και εκτός θεσσαλονίκης, με θάρρος, σύνεση και επαγγελματισμό και με μοναδικό κριτήριο το συμφέρον των πολιτών, για τη διαμόρφωση του καταλληλότερου σχεδίου και πλαισίου για την επόμενη μέρα. Οι θεσσαλονικείς δεν μπορούν και δεν πρέπει να περιμένουν άλλο.

Δεν πρέπει να ξαναζήσουμε τις καταστάσεις που ζούμε τα τελευταία 2-3 έτη με τον κίνδυνο της διακοπής των ΔΣ ανά πάσα στιγμή.

Ζητείται λύση στο πρόβλημα και μάλιστα γρήγορα. Γρήγορα αλλά όχι βιαστικά.

Πηγή: Αγγελιοφόρος