Τι σημαίνει η ανταλλαγή των ομολόγων

Η τεχνική για την ελάφρυνση του χρέους που πρότεινε ο υπουργός Οικονομικών, Γ. Βαρουφάκης, προβλέπει την ανταλλαγή των παλαιών ομολόγων με δύο νέους τύπους ομολόγων τα οποία θα μειώνουν το κόστος αποπληρωμής των δανείων που έχουν δοθεί στην Ελλάδα από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης και την ΕΚΤ.

Η πρώτη κατηγορία ομολόγων θα αντικαταστήσει τα δάνεια που έχουν χορηγήσει οι χώρες της Ευρωζώνης, από το πρώτο πακέτο ύψους 52,9 δισ. ευρώ, καθώς και τα δάνεια του ΕΜΣ που ανέρχονται σε 142,9 δισ. ευρώ και θα είναι συνδεδεμένα με ρήτρα ανάπτυξης, δηλαδή η αποπληρωμή τους θα είναι ανάλογη με τους ρυθμούς ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας.

Η δεύτερη περίπτωση αφορά τα ομόλογα που κατέχουν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και οι κεντρικές τράπεζες της Ευρωζώνης, το ύψος των οποίων συνολικά ανέρχεται σε 27 δισ. ευρώ. Η πρόταση Βαρουφάκη προβλέπει πως τα ομόλογα αυτά θα αντικατασταθούν με νέα ομόλογα «χωρίς λήξη». Η διευθέτηση των συγκεκριμένων ομολόγων έχει πιο επείγοντα χαρακτήρα, δεδομένου ότι τον Ιούλιο και Αύγουστο λήγουν ομόλογα ύψους 6,65 δισ. ευρώ. Τα συγκεκριμένα ομόλογα είχαν εξαιρεθεί από το PSI και δεν «κουρεύτηκαν» όπως τα υπόλοιπα.

Εκτός ρύθμισης μένουν τα δάνεια του ΔΝΤ, οι δόσεις των οποίων θα αποπληρώνονται κανονικά, με το υπόλοιπό τους να φθάνει τα 23,2 δισ. ευρώ. Ειδικότερα σύμφωνα με την πρόταση Βαρουφάκη: Τα δάνεια από τις χώρες της Ευρώπης θα αντικατασταθούν με «ομόλογα ανάπτυξης», η αποπληρωμή των οποίων θα είναι συνδεδεμένη με τον ρυθμό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας. Για παράδειγμα εάν ο ρυθμός ανάπτυξης είναι μεταξύ 0%-1% (ή είναι αρνητικός), τότε δεν θα γίνονται αποπληρωμές χρέους. Αν κινείται μεταξύ 1-2% θα γίνονται αποπληρωμές, αλλά όχι στο 100% (αλλά π.χ. στο 1/3) και μόνο αν η ανάπτυξη είναι υψηλότερη του 3% η αποπληρωμή θα γίνεται κανονικά.

Τα ομόλογα που κατέχει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα αντικατασταθούν με ομόλογα που δεν θα λήγουν ποτέ, τα λεγόμενα και ως «διηνεκή ομόλογα» («perpetual bonds»). Πρόκειται για ομόλογα τα οποία δεν είναι εξαγοράσιμα, αλλά πληρώνουν ένα σταθερό επιτόκιο για πάντα. Δηλαδή, το βασικό χαρακτηριστικό τους είναι ότι επειδή είναι στο διηνεκές δεν υπάρχει αποπληρωμή κεφαλαίου αλλά μόνο καταβολή τόκων. Ο δανειζόμενος έχει τη δυνατότητα να ανακαλέσει το ομόλογο ύστερα από συγκεκριμένη περίοδο (ιδιαίτερα σε φάσεις μείωσης των επιτοκίων διεθνώς), ενώ προβλέπεται συμβατικά περαιτέρω αύξηση του επιτοκίου έπειτα από συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα.

Σημειώνεται ότι τέτοια ομόλογα είχε εκδώσει το βρετανικό υπουργείο Οικονομικών το 1752, με στόχο να αποπληρώσει μικρότερες εκδόσεις ομολόγων που είχαν χρησιμοποιηθεί για να χρηματοδοτήσουν τους Ναπολεόντειους Πολέμους το 1814.

Ορισμένοι οικονομικοί αναλυτές θεωρούν ότι τα perpetuals μπορεί να αποδειχθούν αποτελεσματικά όπλα για τις κυβερνήσεις που θέλουν να αποφύγουν τα κόστη αναχρηματοδότησης που σχετίζονται με την έκδοση ομολόγων με ημερομηνία λήξης. Οι πληρωμές των perpetual bonds μοιάζουν με τις πληρωμές των μερισμάτων των μετοχών, καθώς και τα δύο προσφέρουν κάποιας μορφής απόδοση για απροσδιόριστο χρονικό διάστημα. Ωστόσο, η χρηματοδότηση αυτή έχει συγκριτικά υψηλό κόστος, καθώς η έλλειψη χρονικής διάρκειας και οι κίνδυνοι που σχετίζονται με αυτήν απαιτούν από την πλευρά των επενδυτών πολύ μεγαλύτερο επιτόκιο.

Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι με την πάροδο του χρόνου έπαψαν ουσιαστικά να χρησιμοποιούνται από τα κράτη, καθώς ήταν φθηνότερο να χρηματοδοτούνται σε συντομότερες περιόδους, ενώ και οι επενδυτές απέφευγαν μια σειρά από άλλους σοβαρούς κινδύνους π.χ. την πιθανότητα ένα κράτος να μην υπάρχει στο μέλλον. Ετσι, στις πιο προηγμένες και ασφαλείς οικονομίες επικράτησαν τα ομόλογα συντομότερης διάρκειας, δηλαδή τα 3τή, τα 5ετή, τα 10ετή και τα 30ετή ομόλογα.

Πηγή: Έθνος