Τα capital controls ήρθαν για να μείνουν

ΦΩΤΟ: REUTERS/YANNIS BEHRAKIS/ΑΡΧΕΙΟΥ

Μας πήραν χαμπάρι και τα ξένα ΜΜΕ – που κατά βάση είναι πολύ σοβαρότερα από τα δικά μας – και γελάνε μαζί μας. Ή τουλάχιστον μ’ αυτά που λέει η κυβέρνηση σ’ εμάς, τα οποία κάποιοι τα χάφτουν σα μύγες. Κυρίως οι κυβερνητικοί βουλευτές που προσπαθούν κι αυτοί να μας τα πουλήσουν σαν λύσεις, βήματα και απαραίτητες ενέργειες, οι οποίες δε θα μας βγάλουν από τη κρίση, αλλά δήθεν θα βελτιώσουν κάπως τη ζωή μας. Όλα αυτά δεν είναι τίποτα άλλο από ψέματα που χωρίς καμία ντροπή μας πασάρουν οι κυβερνητικοί βουλευτές και οι παρατρεχάμενοί της. Η Ελλάδα έχει επιστρέψει δήθεν στο δρόμο της ανάπτυξης, μας λένε και μας ξαναλένε, τη στιγμή όμως που το υπουργείο Οικονομικών ανακοινώνει ότι καταγράφηκε υστέρηση 819 εκατομμυρίων ευρώ στα έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού το πρώτο τετράμηνο του έτους. Τα έσοδα διαμορφώθηκαν στα 15,309 δισεκατομμύρια ευρώ, 5,1% χειρότερα σε σχέση με τις εκτιμήσεις του φετινού Προϋπολογισμού και περισσότερα από 700 εκατομμύρια ευρώ χειρότερα σε σχέση με το αντίστοιχο περσινό τετράμηνο. Σημαντικά κάτω του στόχου κινούνται και τα έσοδα από το Πρόγραμμα Δημόσιων Επενδύσεων. Το κενό έφτασε τα 666 εκατομμύρια ευρώ, δηλαδή σχεδόν 50% κάτω από τις εκτιμήσεις του Προϋπολογισμού. Κι εντωμεταξύ μας περιγελούν τα ξένα ΜΜΕ. Τα στοιχεία που δημοσιεύτηκαν από την Ελληνική Στατιστική Αρχή αναφορικά με την ύφεση στην οποία βρίσκεται η οικονομία της χώρας, δεν πέρασαν απαρατήρητα από τον γερμανόφωνο τύπο. Έτσι το περιοδικό Spiegel στην online έκδοσή του υπό τον τίτλο «Η οικονομία της Ελλάδας ολισθαίνει στην ύφεση» γράφει: «Μόλις πριν από λίγες μέρες η Ελλάδα πέτυχε συμφωνία με τους δανειστές για το νέο πακέτο στήριξης. Τώρα ανακοινώνεται ότι η οικονομία της χώρας συρρικνώθηκε τα τελευταία δύο τρίμηνα» επισημαίνει το περιοδικό χαρακτηρίζοντας αυτή την εξέλιξη «πισωγύρισμα για την ελληνική κυβέρνηση».

Κι αυτό τη στιγμή που η υπερφορολόγηση φτωχαίνει ολοένα και περισσότερο τα ελληνικά νοικοκυριά. Η μόνη ελπίδα που έχει απομείνει σε όσους έχουν λίγα λεφτουδάκια στις τράπεζες, είναι η χαλάρωση των capital controls. Για να μπορέσουν να τα πάρουν και να εξαφανιστούν. Και η κυβέρνηση, που το βλέπει αυτό, προσπαθεί να το εκμεταλλευτεί και συνεχώς ανακοινώνει ότι δήθεν μελετά την άρση των capital controls. Αλλά την ίδια στιγμή η κυβέρνηση γνωρίζει πολύ καλά ότι αν και προς στιγμήν γίνει άρση των capital controls, οι τράπεζες εν μία νυκτί, αν όχι μέσα σε μια ώρα, θα μείνουν με άδεια ταμεία και τότε είναι που πραγματικά θα καταρρεύσουν. Κι αυτό δεν το θέλουν ούτε οι τραπεζίτες, ούτε η κυβέρνηση. Το χρησιμοποιεί σαν «τυράκι», ενώ την ίδια στιγμή που στη Βουλή συζητείται ένα πολύ σκληρό μνημόνιο που ρίχνει τους ήδη γονατισμένους πολίτες ακόμη πιο κάτω. Αλλά η δήθεν χαλάρωση των capital controls είναι μια παρωδία. Και να’ θελε η κυβέρνηση, δεν μπορεί να το κάνει. Γιατί υπάρχει μια σειρά προϋποθέσεων, οι οποίες αν συμβούν, θα οδηγήσουν σε μικρές κινήσεις που δεν αλλάζουν την καθημερινότητα των πολιτών και δεν συμβάλλουν στην ανάκαμψη των χειμαζόμενων επιχειρήσεων. Η μόνη υπόσχεση που μπορεί να πιστέψει κανείς είναι ότι τα capital controls θα είναι εδώ για καιρό και ότι ο οδικός χάρτης περαιτέρω χαλάρωσης των κεφαλαιακών περιορισμών, είναι ευχολόγιο. Η υλοποίηση των βημάτων χαλάρωσης προβλέπεται να είναι σταδιακή, λαμβάνοντας υπόψη τις εξελίξεις στο οικονομικό περιβάλλον και κλίμα, ενώ η αλληλουχία των ενεργειών δεν είναι χρονικά οριοθετημένη – δεν υπάρχουν χρονικά όρια ως προς τη διάρκεια κάθε σταδίου.

Η περαιτέρω χαλάρωση τελεί λοιπόν υπό τις προϋποθέσεις που εύλογα καταλαβαίνει κανείς ότι δεν είναι εύκολο να συντρέξουν: Βελτίωση των μακροοικονομικών συνθηκών, η οποία με τη σειρά της συμβάλλει αμφίδρομα στη βελτίωση του οικονομικού κλίματος. Βελτίωση του κλίματος στις αγορές και στο καταθετικό κοινό, αντανακλώμενη μεταξύ άλλων και στην αύξηση των καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα. (Δεδομένου ότι η χαλάρωση των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων συμβάλλει με τη σειρά της στη βελτίωση του οικονομικού κλίματος, πρόκειται και εδώ για αμφίδρομη σχέση.) Συνεχή πρόοδος όσον αφορά την υλοποίηση του προγράμματος προσαρμογής. Σταδιακή αποκατάσταση της πρόσβασης των ελληνικών τραπεζών και του Ελληνικού Δημοσίου στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Προσεκτική παρακολούθηση και ανάλυση της ρευστότητας των ελληνικών τραπεζών κατά τη διαδικασία της χαλάρωσης των περιορισμών, καθώς και της ικανότητάς τους να αντεπεξέρχονται σε ενδεχόμενη μεταβλητότητα της ρευστότητάς τους κατά τη διαδικασία αυτή. Όπως επισημαίνεται, η ενισχυμένη ρευστότητα των τραπεζών είναι σημαντική για τα περαιτέρω βήματα χαλάρωσης. Η πρόοδος στην υλοποίηση της στρατηγικής και των σχεδίων δράσης των τραπεζών για τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων, η συνεχής συμμόρφωση προς τις κεφαλαιακές απαιτήσεις, η διεύρυνση των διαθέσιμων εξασφαλίσεων και η μόνιμη βελτίωση της κερδοφορίας και της ανταγωνιστικότητάς τους θα επιτρέψουν στις τράπεζες να βελτιώσουν την πρόσβασή τους στις αγορές και να επεκτείνουν την παροχή πιστώσεων προς την πραγματική οικονομία, συμβάλλοντας έτσι στη διαδικασία χαλάρωσης.

Κάτι όμως το οποίο δεν είναι ούτε απλό, ούτε εύκολο γιατί η καθυστέρηση στην αξιολόγηση οδήγησε σε αύξηση των κόκκινων δανείων και μείωση των καταθέσεων. Οπότε, όπως λένε οι ειδικοί οικονομολόγοι, τα επόμενα βήματα χαλάρωσης θα επικεντρώνονται κυρίως σε περιορισμούς στην ανάληψη μετρητών και στο άνοιγμα νέων λογαριασμών, όπως, για παράδειγμα, στη σταδιακή άρση της απαγόρευσης ανοίγματος λογαριασμών από φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις και στη χαλάρωση των προϋποθέσεων για τη δημιουργία νέου κωδικού πελάτη.

Κι όπως διαβάζουμε, ο τρίτος πυλώνας, που αφορά τη μεταφορά κεφαλαίων στο εξωτερικό, θα είναι το τελευταίο σκέλος των περιορισμών που θα αρθεί, δεδομένου ότι η χαλάρωσή του συνδέεται στενά με την αποκατάσταση της πρόσβασης της χώρας στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Κριτήρια για τα επόμενα βήματα χαλάρωσης είναι: Πρώτον, οι μεταβολές του πλαισίου θα πρέπει να είναι άρτια σχεδιασμένες, ώστε η χαλάρωση των περιορισμών να γίνει με τρόπο που θα βελτιώνει τη λειτουργία της οικονομίας, χωρίς να υπονομεύεται η αποτελεσματικότητα των περιορισμών, που θα παραμένουν σε ισχύ ως προς τη διαφύλαξη της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας. Δεύτερον, οι μεταβολές θα πρέπει να γίνουν: (α) σταδιακά και προσεκτικά, προκειμένου να αποφευχθούν οπισθοδρομήσεις και (β) βάσει συγκεκριμένων  προϋποθέσεων, και όχι προκαθορισμένου χρονοδιαγράμματος, ώστε να μπορούν να αξιολογηθούν επαρκώς οι επιδράσεις των προηγούμενων μέτρων χαλάρωσης και οι συνθήκες που επικρατούν στο μεσοδιάστημα. Τρίτον, οι μεταβολές θα πρέπει να  πραγματοποιούνται στη βάση συναίνεσης, λαμβάνοντας υπόψη παραμέτρους, όπως η κοινωνική δικαιοσύνη και ο ηθικός κίνδυνος, με σκοπό την προστασία της εμπιστοσύνης και την υποστήριξη της στρατηγικής για την άρση των περιορισμών. Τέταρτον, ο αντίκτυπος των μεταβολών του πλαισίου στην οικονομία θα πρέπει να αξιολογείται προσεκτικά. Σκοπός των μεταβολών θα πρέπει να είναι η βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος, η προώθηση της επιχειρηματικότητας, η διευκόλυνση νέων επενδύσεων, περιλαμβανομένων των ξένων επενδύσεων, και η στήριξη της οικονομικής ανάπτυξης. Πέμπτον, οι μεταβολές θα πρέπει να περιορίζουν τη γραφειοκρατία και το σχετικό με αυτή κόστος στον αναγκαίο βαθμό. Έκτον, η συμμόρφωση, τόσο των τραπεζών όσο και των συναλλασσόμενων, με τους εναπομένοντες περιορισμούς πρέπει να παρακολουθείται στενά, προκειμένου να διασφαλίζεται η αποτελεσματικότητά τους.

Όλα τα παραπάνω αποδεικνύουν ότι ούτε τα capital controls θα αρθούν, ούτε σε ανάπτυξη βρισκόμαστε, ούτε θα βγούμε νωρίς από τη κρίση και τα μνημόνια. Τουλάχιστον οι σημερινοί 50άρηδες και άνω, είναι πολύ αμφίβολο αν θα προλάβουν να πάρουν έστω και μια μικρή ανάσα. Πιο πιθανό είναι να δει κανείς το Μετρό Θεσσαλονίκης να φτάνει μέχρι το αεροδρόμιο της πόλης, παρά την άρση των capital controls. Κι αυτό γιατί το κύριο και μοναδικό ενδιαφέρον όλων – κυβέρνησης, δανειστών, του διοικητή της ΤτΕ Γ.Στουρνάρα και κυρίως των τραπεζιτών – είναι να μείνουν λεφτά στα ταμεία των τραπεζών. Για να ξεφορτωθούν και τα κόκκινα δάνεια και μετά να δείχνουν ότι είναι δήθεν υγιείς οικονομικά και εύρωστες και να βγούνε να δανειστούν λεφτά από άλλους οικονομικούς και τραπεζικούς οργανισμούς. Όλα για τους τραπεζίτες. Ακόμα και οι λιγοστές καταθέσεις των Ελλήνων, τα σπίτια τους, οι επιχειρήσεις τους, οι περιουσίες τους. Όλα αρπάζονται και ξεπουλιούνται για να συνεχίσουν οι τραπεζίτες να επιβιώνουν εις βάρος ολόκληρου του ελληνικού λαού.