Κομπίνα και όχι ρύθμιση των κόκκινων αγροτικών δανείων

Με τυμπανοκρουσίες και πανηγυρισμούς κάποια ΜΜΕ που στηρίζουν τις τράπεζες έσπευσαν πριν από μερικές μέρες να θριαμβολογήσουν για τη δήθεν ρύθμιση των κόκκινων αγροτικών δανείων. Τελικά, αυτή η ρύθμιση αποδείχτηκε μια παγίδα για τους αγρότες με κόκκινα δάνεια, γιατί πίσω από τη δήθεν ρύθμιση, κρύβεται η προσπάθεια να τους ξεγελάσουν υπέρ των τραπεζών ώστε να αναγνωρίσουν παράνομα πανωτόκια που έχουν επιβληθεί στις αρχικές οφειλές τους.

Σύμφωνα με τα όσα είχαν γραφτεί τις προηγούμενες μέρες, η συγκεκριμένη ρύθμιση που επεξεργάζεται το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης με όχημα τον νόμο του 2004 προβλέπει εξπρές διαγραφή χρεών από κόκκινα αγροτικά δάνεια της πρώην ΑΤΕ, με στόχο την απαλλαγή των αγροτών από χρονοβόρες δικαστικές διαδικασίες. Η ρύθμιση εξπρές, όπως είχε γραφτεί, θα γίνει με «όχημα» νόμο του 2004 για τα πανωτόκια και με στόχο την απαλλαγή των αγροτών από χρονοβόρες δικαστικές διαδικασίες. Παράλληλα με την επικείμενη εξωδικαστική ρύθμιση οφειλών που αφορά αγρότες που έχουν εμπορική δραστηριότητα, η ηγεσία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης προετοιμάζει το έδαφος για εναλλακτική εξωδικαστική ρύθμιση οφειλών από δάνεια της πρώην ΑΤΕ, με οριστική επίλυση του προβλήματος των «κόκκινων» αγροτικών δανείων, αξιοποιώντας το περιεχόμενο του νόμου 3259/2004 για τους παράνομους ανατοκισμούς, που προβλέπει ότι το συνολικό ύψος των οφειλών δεν δύναται να υπερβαίνει το διπλάσιο του ληφθέντος κεφαλαίου. Σκοπός είναι η επίβλεψη της διαδικασίας επαναπροσδιορισμού των χρεών σε σύντομο χρόνο από έναν φορέα -την Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (ΕΓΔΙΧ)- χωρίς την υποβολή αγωγών που όλες σχεδόν καταλήγουν στον Άρειο Πάγο, ξεμπλοκάροντας έτσι τις υποθέσεις από τις χρονοβόρες και πολυδάπανες δικαστικές διαδικασίες. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόλις προ μηνών εκδόθηκαν αποφάσεις που δικαιώνουν αγρότες οφειλέτες ακόμα και με ολική διαγραφή χρεών από δάνεια της πρώην ΑΤΕ, που αφορούσαν όμως αγωγές του 2005 και του 2006. Το θέμα της σχετικής ρύθμισης ετέθη σε πρόσφατη συνάντηση μεταξύ του υπουργού Οικονομίας Δημήτρη Παπαδημητρίου και του υφυπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης Βασίλη Κόκκαλη, όπου συζητήθηκε το προτεινόμενο σχέδιο για την οριστική επίλυση του προβλήματος των «κόκκινων» δανείων της πρώην ΑΤΕ. Ειδικά για τα δάνεια των κατά κύριο επάγγελμα αγροτών ο νόμος ορίζει: «Προκειμένου περί οφειλών κατά κύριο επάγγελμα αγροτών σχετικών με την επαγγελματική τους αυτή δραστηριότητα, που υπάγονται στις διατάξεις του άρθρου 30 του Ν. 2789/2000, όπως ισχύει, το συνολικό ύψος τους δεν δύναται να υπερβαίνει το διπλάσιο τού κατά περίπτωση ληφθέντος κεφαλαίου, ή προκειμένου περί αλληλόχρεων λογαριασμών, το διπλάσιο του ποσού της οφειλής, όπως διαμορφώθηκε κατά την τελευταία εκταμίευση. Για δάνεια που χορηγήθηκαν πριν από το έτος 1990, εφόσον δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία των οφειλών αυτών για την ανεύρεση του αρχικού κεφαλαίου η συνολική οφειλή δεν δύναται να υπερβαίνει ποσοστό 150% του ποσού της οφειλής, όπως αυτή διαμορφώθηκε στην τελευταία προ του έτους 1990 ρύθμιση. Εξάλλου, ζήτημα για τα αγροτικά δάνεια ανέκυψε επειδή η πρώην Αγροτική Τράπεζα, που κατ’ εξοχήν προέβαινε σε χορηγήσεις στους αγρότες αντιμετώπιζε πολλά από τα βραχυπρόθεσμα δάνεια που χορηγούσε ως αναλήψεις στο πλαίσιο ανοικτών λογαριασμών, με αποτέλεσμα να εκλαμβάνει ως βάση υπολογισμού για το διπλάσιο όχι το σύνολο των κεφαλαίων των βραχυπρόθεσμων δανείων, αλλά τη συνολική από αυτά οφειλή, όπως υφίστατο κατά την τελευταία χορήγηση βραχυπρόθεσμου δανείου. Κατ’ αυτόν τον τρόπο ενσωμάτωνε παράνομα στο κεφάλαιο βάσης όλους τους προηγηθέντες τόκους και ανατοκισμούς. Σε αρκετές περιπτώσεις -σύμφωνα με νομικούς – έχουν χορηγηθεί δάνεια από πιστωτικά ιδρύματα, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν, καθ’ υπόδειξη των πιστωτικών ιδρυμάτων, όχι για τον σκοπό που αναγράφεται στη σύμβαση, αλλά για τη λογιστική απόσβεση οφειλών από προηγούμενα δάνεια. Δηλαδή, το νέο κεφάλαιο αφορά την αποπληρωμή των ληξιπρόθεσμων οφειλών (συνεπώς και των «πανωτοκίων») προηγούμενων δανείων. Στην πραγματικότητα πρόκειται λοιπόν για ρυθμίσεις και ως «τέτοιες» θα έπρεπε να αντιμετωπιστούν. Αυτό μπορεί να έχει κατά περίπτωση μεγάλη σημασία καθώς η ανώτατη συνολική οφειλή υπολογίζεται με βάση την αρχική χορήγηση, και όχι το μεταγενέστερο δάνειο. Σε αυτή θα υπολογιστούν επομένως και οι καταβολές που πραγματοποιήθηκαν για την αποπληρωμή του αρχικού δανείου.

Στον εξωδικαστικό μηχανισμό για τη ρύθμιση οφειλών θα περιλαμβάνονται και τα «κόκκινα» αγροτικά δάνεια με εγγύηση του ελληνικού Δημοσίου, όπως έγινε σαφές από τη χθεσινή (27 Απριλίου 2017) σύσκεψη παρουσία όλων των εμπλεκόμενων φορέων, η οποία πραγματοποιήθηκε στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, κατόπιν σχετικής πρόσκλησης του υφυπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης, Βασίλη Κόκκαλη. Επίσης, σημειώθηκε πως με τις νέες διατάξεις του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης των οφειλών, όλοι οι αγρότες θα μπορούν να ρυθμίσουν τα χρέη τους, αλλά με την προϋπόθεση ότι τηρούν βιβλία εσόδων-εξόδων. Όμως, όσον αφορά στο θέμα των πανωτοκιών που απασχολεί τους φορείς, ανακοινώθηκε πως αυτό θα εξεταστεί σε δεύτερο χρόνο. Μετά το πέρας της σύσκεψης, ο υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Βασίλης Κόκκαλης, δήλωσε πως «χιλιάδες Έλληνες αγρότες θα έχουν τη δυνατότητα να διευθετήσουν ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, αυτό του δανεισμού, ώστε να συνεχίσουν με καλύτερες προϋποθέσεις και απρόσκοπτα να παράγουν, να ζουν τις οικογένειές τους και να συνεισφέρουν στην ελληνική κοινωνία και οικονομία». Όπως γράφουν κάποιοι, η ανακούφιση των κτηνοτρόφων και πτηνοτρόφων θα λάβει χώρα με γνώμονα την κοινωνική δικαιοσύνη και με βασικό μέλημα την ελάφρυνση των πραγματικά αδύναμων δανειοληπτών και όχι των στρατηγικά κακοπληρωτών. Είμαστε σε συνεχή επαφή με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, ώστε να φέρουμε σε πέρας μία προσπάθεια με ξεκάθαρα κοινωνικό πρόσημο και αναπτυξιακή στρατηγική κατεύθυνση».

Όμως οι αγρότες πρέπει να δείξουν ιδιαίτερη προσοχή γιατί ουσιαστικά πρόκειται για μια παγίδα. Είναι μια νέα κομπίνα από το Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης και όχι Νέα Ρύθμιση για τα κόκκινα δάνεια των αγροτών. Θα ήταν πολύ ωραίο για να ήταν και αληθινό ότι προωθούνται διαγραφές εξπρές για τα κόκκινα δάνεια των αγροτών. Βασικός στόχος του νομοσχεδίου για τον εξωδικαστικό μηχανισμό για τη ρύθμιση οφειλών, όπως τονίστηκε από την πλευρά του υπουργείου, «είναι μια δίκαιη συμφωνία με όλους, η οποία θα βασίζεται στις πραγματικές δυνατότητες αποπληρωμής της επιχείρησης». Για ποια δίκαιη συμφωνία μιλάνε; Αυτά τα δάνεια, δεν είναι δάνεια από την πρώην ΑΤΕ, αλλά από τους Αγροτικούς Συνεταιρισμούς, που με μια πρόσθετη πράξη τους παγίδευσαν το 2003. Δεν υπάρχει καμία δανειακή σύμβαση με την ΑΤΕ. Σκοπός είναι να βάλουν τους αγρότες να υπογράψουν μια Νέα Αναγνώριση Οφειλής με την δικαιολογία ότι αλλιώς δεν θα μπορούν να υπαχθούν στον νόμο και έτσι το σχέδιο του διοικητή της ΤτΕ και των συνεργατών του θα έχει ολοκληρωθεί. Γι’ αυτό και όσο αφορά στο θέμα των πανωτοκιών που απασχολεί τους φορείς, ανακοινώθηκε πως αυτό θα εξεταστεί σε δεύτερο χρόνο δηλαδή ποτέ.

Ενώ λοιπόν τα παπαγαλάκια και οι πληρωμένοι κονδυλοφόροι μιλούσαν για δήθεν διαγραφή των κόκκινων αγροτικών δανείων, που είχαν δώσει οι συνεταιρισμοί και όχι οι τράπεζες και τώρα έχουν μεταφερθεί στην αγροτική τράπεζα αυτά τα χρέη. Και τελικά όπως πληροφορούμαστε από τον υπουργό, δεν θα γίνει καμία διαγραφή, αλλά η διαγραφή έγινε υπαγωγή στον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών. Αυτό όμως δεν είναι προς το συμφέρον των αγροτών, καθώς δεν γίνεται εκκαθάριση οφειλής και καλούνται να ρυθμίσουν όλο το ποσό της οφειλής. Ενώ για ρύθμιση των πανωτοκίων υπάρχει μία ασάφεια για την οποία ο υπουργός κάνει λόγο για μια μελλοντική ρύθμιση σε δεύτερη φάση. Πρέπει να τονιστεί ότι δεν μπαίνουν όλα τα κόκκινα αγροτικά δάνεια, αλλά μόνο τα κόκκινα δάνεια όσων αγροτών κρατούσαν βιβλία εσόδων – εξόδων. Να σημειωθεί ότι για τα συγκεκριμένα κόκκινα δάνεια δεν υπάρχουν δανειακές συμβάσεις, καθώς είχαν χορηγηθεί από αγροτικούς συνεταιρισμούς και έτσι είναι ασαφές ποια είναι η πραγματική οφειλή.

Για να γίνει αντιληπτό όμως τι σημαίνει η αναγνώριση της οφειλής με τα πανωτόκια, να σας δώσουμε ένα απλό παράδειγμα. Ας πούμε ότι ένας αγρότης έχει πάρει δάνειο ύψους 3.000 ευρώ. Με τα πανωτόκια, η οφειλή τριπλασιάζεται και γίνεται πλέον 9.000. Κι αν υπογράψει ο αγρότης για να υπαχθεί στο μηχανισμό ρύθμισης οφειλών, τότε ουσιαστικά αναγνωρίζει ότι χρωστάει 9.000. Ενώ το κεφάλαιο που αρχικά πήρε ήταν μόνο 3.000 ευρώ. Για άλλη μια φορά αποδεικνύεται ότι ο όλος μηχανισμός ρύθμισης οφειλών γίνεται για να κερδίσουν οι τράπεζες και όχι ο δανειολήπτης. Εκτός βέβαια αν μας εκπλήξει θετικά ο κ.Παπαδημητρίου και συμπεριλάβει το αίτημα που έχει καταθέσει ο Σύλλογος Δανειοληπτών και Προστασίας Καταναλωτών Βορείου Ελλάδος να έχει ο διαμεσολαβητής τη δυνατότητα επαλήθευσης των στοιχείων που απαιτούνται για την ένταξη στο μηχανισμό. Γιατί αυτό θα είναι ένα σημαντικό βήμα προς την εκκαθάριση της οφειλής.