Γνωστοί σε όλους οι κακοπληρωτές με θαλασσοδάνεια

Το ένα μετά το άλλο, διάφορα δημοσιεύματα αποκαλύπτουν αυτούς που πήραν θαλασσοδάνεια, είτε χωρίς να έχουν τις απαραίτητες εγγυήσεις, είτε με χαριστικούς όρους. Άτομα, επιχειρήσεις και όχι μόνο, που δεν ξεπληρώνουν αυτά τα δάνεια, που δημιούργησαν τις μαύρες τρύπες στα ταμεία των τραπεζών, γνωστά ονόματα, επιχειρήσεις και φορείς, τους οποίους όμως κανείς δεν τους κυνηγάει. Καμία τράπεζα, κανένας από τους δανειστές και  τους θεσμούς, καμία Τράπεζα της Ελλάδος, κανένα υπουργείο Οικονομικών. Αντίθετα, προσπαθούν όλοι αυτοί να αρπάξουν τα σπίτια των ανθρώπων που έμειναν άνεργοι λόγω των μνημονίων και της οικονομικής κρίσης που προκάλεσαν όλοι οι παραπάνω. Όλη η αφρόκρεμα της ελληνικής επιχειρηματικότητας και όχι μόνο εμφανίζεται στον κατάλογο της έκθεσης της PWC με τα μη εξασφαλισμένα δάνεια που έδινε η Λαϊκή Τράπεζα επί ημερών Βγενόπουλου. Μεγάλα ονόματα, όπως των Σάλα και της Πειραιώς, Βοβού, Γιαννίκου, Ζολώτα, Μαρινάκη, Κούμπα, Θεοχαράκη, Πρώτο Θέμα, Μίνωα Κυριακού, Πηλαδάκη, και πολλοί άλλοι ακόμα. Η υπόθεση όμως των δανείων που μοίραζε ο Βγενόπουλος μπήκε στο αρχείο. Κι αυτό αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα δικαστικά σκάνδαλα των τελευταίων δεκαετιών. Το Hot-Doc του Κώστα Βαξεβάνη ξετυλίγει το κουβάρι για το παρασκήνιο της συγκάλυψης από δικαστικούς λειτουργούς. Η εισαγγελέας Εφετών Γεωργία Τσατάνη αθώωσε τον Βγενόπουλο, παίρνοντας με πραξικοπηματικό τρόπο τη δικογραφία στα χέρια της από τους εισαγγελείς Διαφθοράς, ενώ η υπόθεση βρισκόταν ένα βήμα πριν από το στάδιο της δίωξης. Ο ρόλος της εισαγγελέως Εφετών, Γεωργίας Τσατάνη, εντοπίζεται να έχει πολλά «μαύρα» σημεία σε ό,τι αφορά τον χειρισμό της στην δικογραφία για τον επιχειρηματία Ανδρέα Βγενόπουλο. Η Τσατάνη εμφανίζεται να περαιώνει και να αρχειοθετεί μέσα σε μόλις τρεις μήνες μια υπόθεση που παράτυπα πήρε στα χέρια της και αφορά στον Βγενόπουλο, χωρίς να έχει γνώσεις , ούτε αρμοδιότητα, βγάζοντας τον επιχειρηματία και τους συνεργάτες του «αθώους». Στο τεύχος ξεδιπλώνεται η παρασκηνιακή διαδικασία κατά την οποία η εισαγγελέας Τσατάνη, ως αναρμόδια, χειρίζεται και κλείνει προς όφελος του Βγενόπουλου τις υποθέσεις του. Η απόρρητη έκθεση της Price Waterhouse Cooper μετά τη φυγή του Βγενόπουλου από τη Λαϊκή το 2012, εμπεριέχει όλα τα κόκκινα δάνεια που δόθηκαν από την τράπεζα στο ανφάν γκατέ της ελληνικής επιχειρηματικότητας και όχι μόνο. Τα ονόματα που καταγράφονται στην έκθεση δίνουν σαφή εξήγηση για την αντιμετώπιση που έχει ο Βγενόπουλος από τη Δικαιοσύνη, ενώ προκύπτει το ερώτημα γιατί ενώ τραπεζικοί διώκονται για κόκκινα δάνεια, για τα συγκεκριμένα δάνεια να υπάρχει ασυλία; Χαρακτηριστικό είναι και το παράδειγμα του κ. Κούμπα, αφού δανειοδοτείται με περίπου 50 εκατ. ευρώ, έχοντας εξασφάλιση μόλις 10.514.058 ευρώ, ενώ το έλλειμμα στις εξασφαλίσεις ήταν 38.327.353 ευρώ. Ο εφοπλιστής Ζολώτας -τον οποίο ο Βγενόπουλος ισχυριζόταν πως συνάντησε πρώτη φορά το 2009, αλλά ήταν συνέταιρός του από το 2006 στη G.I.T. Holdings ΑΕ- λαμβάνει δάνειο περίπου 600 εκατ. ευρώ, με εγγύηση 459.771.889 ευρώ, με το ίδιο ποσό να αντιστοιχεί στην επιπρόσθετη υπολογιζόμενη ζημία.  Από τη λίστα δεν θα μπορούσε να λείπει και ο κολοσσός του Αντρέα Βγενόπουλου, καθώς η MIG δανειοδοτήθηκε με 357.909.356 ευρώ, έχοντας εξσφάλιση 233.391.772 ευρώ και επιπρόσθετη ζημία 35.847.776 ευρώ. Βέβαια, εκτός από επιχειρήσεις και επιχειρηματίες, η Λαϊκή δανειοδότησε και Μονές. Οι Μονές Βατοπεδίου, Σίμωνος Πέτρας και Εμμαούς έλαβαν συνολικά και οι τρεις 305.727.537 ευρώ, βάζοντας ως εξασφάλιση κυρίως οικόπεδα, μετοχές και εταιρικές εγγυήσεις. Στη Μονή Βατοπεδίου προέκυψε έλλειμμα εξασφαλίσεων ύψους 72.849.097 ευρώ, με την επιπρόσθετη ζημία να αντιστοιχεί στο ίδιο ποσό με το έλλειμμα εξασφαλίσεων. Στη Μονή Σίμωνος Πέτρας το έλλειμμα στις εξασφαλίσεις ήταν 59.902.548 ευρώ, με τις επιπρόσθετες
ζημίες να είναι το ίδιο ποσό. Η Μονή της Εμμαούς είχε έλλειμμα στις εξασφαλίσεις και επιπρόσθετη ζημία ύψους 40.759.587 ευρώ. Πολλά από αυτά τα ονόματα εμφανίζονται να δανειοδοτούνται χωρίς εγγυήσεις. Μετά τη δανειοδότηση εντοπίζεται έλλειμμα εξασφαλίσεων και επιπρόσθετη υπολογιζόμενη ζημία. Μάλιστα, υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που η δανειοδότηση είναι ύψους δεκάδων εκατομμυρίων και εξασφαλίζεται με εγγυήσεις από μετοχές εταιριών συμφερόντων Βγενόπουλου. Αυτό που γίνεται αντιληπτό είναι πως όταν οι μετοχές απαξιώνονται, η τράπεζα δεν φροντίζει να πάρει -ως όφειλε- νέες εξασφαλίσεις. Οι ζημίες, σύμφωνα με την έκθεση της PWC με τα στοιχεία που εξετάστηκαν μέχρι και το 2012, για τη Λαϊκή φτάνουν -στο πιο αισιόδοξο σενάριο- τα 2,5 δις ευρώ, ενώ στο χειρότερο τα 15 δις ευρώ. Πολλά από τα δάνεια δίνονται σε επιχειρηματίες που συνδέονται σε παράλληλες επιχειρηματικές δραστηριότητες με τον Βγενόπουλο….
Η πιο χαρακτηριστική περίπτωση η δανειοδότηση της IRF (ύψους 172.294.234 ευρώ με την εξασφάλιση του δανείου να προέρχεται από μετοχές των Υγεία, MIG και Marfin Pop Bank), στην οποία μέτοχοι είναι ο Βγενόπουλος και οι εφοπλιστές Φράγκου και Βενιάμης. Η δανειοδότηση αυτή είχε εξασφαλίσεις 77.872.84, ενώ εντοπίστηκε έλλειμμα 99.421.392, με επιπρόσθετη υπολογιζόμενη ζημία 49.710.696 ευρώ. Είναι σημαντικό ότι στη δανειοδότηση της IRF, σύμφωνα με το πόρισμα της Τράπεζας της Ελλάδος και της Τράπεζας της Κύπρου, συμμετείχε και ο Βγενόπουλος, γεγονός που αποτελεί σύγκρουση συμφερόντων. Το κομμάτι της δικογραφίας που αφορά την IRF, ήταν αυτό που η εισαγγελία Διαφθοράς θα ασκούσε διώξεις πριν αφαιρεθεί με πραξικοπηματικό τρόπο από την κ. Τσατάνη. Ο Αντρέας Βγενόπουλος προσπαθεί να εμφανίσει τα δάνεια ως καλυμμένα την εποχή που δόθηκαν. Το θέμα είναι ότι αφενός δεν ήταν καλυμμένα και αφετέρου δεν υπήρχε ούτε στη συνέχεια ανάλογη κάλυψη, αν και η τράπεζα όφειλε να φροντίσει να πάρει τις ανάλογες εξασφαλίσεις, κάτι που είχε εντοπιστεί από το 2009 από την ΤτΕ. Η δημοσίευση της έκθεσης αφήνει έκθετη την εισαγγελέα Εφετών Γεωργία Τσατάνη, που έβαλε στο συρτάρι  την υπόθεση, καταλήγοντας στο συμπέρασμα πως όλα έγιναν μια χαρά. Ο Αντρέας Βγενόπουλος εμφανίζει τις δανειοδοτήσεις ως καλυμμένες την περίοδο που δόθηκαν, αποκρύπτοντας ότι έπρεπε συνεχώς να είναι εξασφαλισμένες. Η κ. Τσατάνη φαίνεται πως παρέλειψε να ελέγξει το δρόμο του χρήματος, τις εξασφαλίσεις και αν τα δάνεια πήγαν για το σκοπό της δανειοδότησης.

Να’ταν όμως μόνο αυτές οι υποθέσεις; Καθημερινά διαβάζουμε για νέες αποκαλύψεις γνωστών και μη εξαιρετέων ανθρώπων, κάποιους στυλοβάτες της κοινωνίας, κάποιους «κυρίους» που καμία σχέση δεν έχουν με τους ανήμπορους δανειολήπτες με κόκκινα δάνεια. Έχουν οικονομική επιφάνεια, έχουν κύρος, συνομιλούν με όλες τις κυβερνήσεις, και βέβαια έχουν και κόκκινα δάνεια που πήραν χωρίς εγγυήσεις και με χαριστικούς όρους, αλλά δεν τα πληρώνουν.

Όπως γράφει σήμερα το «ΒΗΜΑ», με ρυθμό χελώνας (ίσως ακόμη και πιο αργά) προχωρούν για εκδίκαση στη Δικαιοσύνη δύο υποθέσεις χορήγησης παράτυπων δανείων που αφορούν εκδότες. Για τον έναν μάλιστα (που έκανε κωλοτούμπα στα έντυπά του για να στηρίξει την κυβέρνηση και τις επιλογές της) εστάλησαν από τους οικονομικούς εισαγγελείς, όπως οι ίδιοι έλεγαν στα αρμόδια πταισματοδικεία, ένα σωρό έγγραφα (αναφορές, μαρτυρίες, πορίσματα ελέγχων κ.τ.λ.) που αναφέρονται σε ληξιπρόθεσμα δάνεια, σε παράνομες παρατάσεις αποπληρωμής δανείων. Και όμως, οι υποθέσεις αυτές καθυστερούν. Τα έγγραφα, κατά τους οικονομικούς εισαγγελείς, προκύπτουν και από μηνυτήριες αναφορές της Τράπεζας της Ελλάδος, αλλά και από το πόρισμα της εξεταστικής επιτροπής της Βουλής για τα δάνεια των κομμάτων και των ΜΜΕ, με την ένδειξη ότι με τις πράξεις ή τις παραλείψεις του συγκεκριμένου εκδότη «παραβιάζονται οι κανόνες των τραπεζών προς εξυπηρέτηση ιδίων συμφερόντων». Ακούγεται πως έχει  διαταχθεί προκαταρκτική εξέταση από πταισματοδίκες, και ο συγκεκριμένος εκδότης ακόμη να κληθεί για εξηγήσεις. Γιατί άραγε υπάρχει τέτοια καθυστέρηση; (Ερώτημα που απασχολεί και τους οικονομικούς εισαγγελείς.)
Η δεύτερη υπόθεση αφορά έναν άλλον εκδότη («συγκροτηματάρχη»), ο οποίος αναμένεται εντός των ημερών να διαβεί την πύλη της οδού Πειραιώς (εκεί όπου εδρεύουν οι οικονομικοί εισαγγελείς) προκειμένου να δώσει εξηγήσεις για τα δάνεια που έχει πάρει, τον τρόπο δανεισμού και κυρίως γιατί καθυστερεί την εξόφλησή τους, παρ’ ότι ορισμένα από τα δάνεια έχουν γίνει «μη εξυπηρετούμενα».
Δεν είναι όμως μόνο αυτά τα πρόσωπα υψηλού status που διαμένουν σε ακριβά προάστια εμφανίζονται ως στρατηγικοί κακοπληρωτές, που αθετούν δηλαδή βάσει στρατηγικής την πληρωμή των δανειακών τους υποχρεώσεων. Οι τράπεζες έχουν εντοπίσει έναν σημαντικό αριθμό αυτής της κατηγορίας των οφειλετών, μέσα από εμβάσματα που έχουν κάνει στο εξωτερικό, αγορές μέσω καρτών πολυτελών αντικειμένων, κοσμημάτων, αλλά και μέσω του πολυτελούς τρόπου ζωής που κάνουν. Παρά το γεγονός ότι οι στρατηγικοί κακοπληρωτές δεν είναι φαινόμενο της κρίσης, η ανενόχλητη δράση τους και η γιγάντωση του προβλήματος μέσα από μια γενικευμένη κατάσταση ατιμωρησίας διεύρυναν εν μέσω κρίσης τον ηθικό κίνδυνο, επιβαρύνοντας εκείνους που πραγματικά χρειάζονται βοήθεια και εκείνους που είναι συνεπείς στις υποχρεώσεις τους. Η εκτόξευση των «κόκκινων» δανείων στα 107 δισ. ευρώ καθιστά τον εντοπισμό τους άμεση προτεραιότητα, στον βαθμό που πρόκειται για κατηγορία οφειλετών με υψηλά δάνεια. Όλες οι αναλύσεις συμπίπτουν στο συμπέρασμα ότι ένας στους πέντε δανειολήπτες με «κόκκινα» δάνεια ανήκει στην κατηγορία των στρατηγικών κακοπληρωτών, ενώ κοντά, και συγκεκριμένα μία στις επτά, είναι και η εκτίμηση για τις επιχειρήσεις-στρατηγικούς κακοπληρωτές. Τα χαρακτηριστικά της «φυλής» των στρατηγικών κακοπληρωτών, όπως έχουν εντοπιστεί από τις τράπεζες, είναι η παύση πληρωμής του δανείου τους για πάνω από δύο, τρία ή ακόμη και πέντε χρόνια. Εντούτοις, πολλοί από αυτούς διατηρούν θυρίδα ή έχουν στείλει χρήματα στο εξωτερικό, συνήθως μικρά ποσά και πάντα μέσα από λογαριασμούς που τηρούν σε άλλες τράπεζες. Σταθερά πραγματοποιούν αγορές ειδών που υπερβαίνουν την οικονομική τους δυνατότητα. Συστηματικά επίσης αγνοούν τις κλήσεις των τραπεζών ή των εισπρακτικών εταιρειών στις οποίες έχει ανατεθεί η ενημέρωση για την καθυστέρηση στην οφειλή της. Ενίοτε κάποιοι από αυτούς εμφανίζονται στην τράπεζα συνήθως με την παρέμβαση ενός «γνωστού» προσώπου και προτείνουν την εξόφληση του υπολοίπου της οφειλής στεγαστικού δανείου (συνήθως είναι μεγάλα δάνεια της τάξης των 300.000, 400.000 ή 500.000 ευρώ) έναντι ενός γενναίου «κουρέματος». Έχει προηγηθεί φυσικά η παύση πληρωμών της μηνιαίας δόσης, που μπορεί να είναι π.χ. 1.000 ευρώ. Σύνηθες είναι επίσης ότι η πλειονότητα αυτών των δανειοληπτών είχε την πρόνοια να μεταβιβάσει εγκαίρως το μη υποθηκευμένο μέρος της περιουσίας που είχε σε συγγενείς, αλλά δεν λείπουν και περιπτώσεις που συμπεριφέρονται προκλητικά και δεν καταβάλλουν καμία προσπάθεια να αποκρύψουν τον πολυδάπανο βίο τους. Πρόσφατη έρευνα μεγάλης συστημικής τράπεζας επιβεβαιώνει ότι σημαντικό μέρος των στρατηγικών κακοπληρωτών εντοπίζεται μεταξύ αυτών που έχουν προσφύγει στον νόμο 3869, δηλαδή στον νόμο Κατσέλη. Δεν είναι τυχαίο ότι το 40% των περιπτώσεων που καταφεύγουν στον νόμο Κατσέλη απορρίπτεται από τα δικαστήρια. Πολλοί από αυτούς μάλιστα απορρίπτονται για τυπικούς λόγους και ο πιο συνήθης από αυτούς είναι ότι δεν εμπίπτουν στις διατάξεις του νόμου, επειδή διαθέτουν π.χ. την εμπορική ιδιότητα, γεγονός που αποδίδεται σε καταχρηστική προσφυγή βάσει στρατηγικής, δηλαδή στην πρόθεσή τους να κερδίσουν χρόνο.  Δίπλα στην κατηγορία της αθέτησης των πληρωμών βάσει στρατηγικής, υπάρχει ένα σημαντικό ποσοστό, που υπολογίζεται στο 20% έως 30%, το οποίο βρίσκεται σε πραγματική αδυναμία να καταβάλει τη δόση των δανείων του. Σημαντικό, γύρω στο 50%, είναι και το ποσοστό εκείνων που μπορούν να πληρώσουν έστω και με δυσκολία, αλλά προσβλέπουν σε «κούρεμα» της οφειλής τους είτε γιατί οι αξίες των ακινήτων έχουν πέσει και θεωρούν αυτή την προσδοκία δικαιολογημένη είτε γιατί είναι μεταξύ αυτών που νιώθουν αδικημένοι διαπιστώνοντας ότι η κοινωνία επιβραβεύει με την ανοχή της την ανομία. Η αποκάλυψη των στρατηγικών κακοπληρωτών είναι εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση για τις τράπεζες, στον βαθμό που κοινός τόπος είναι η αποφυγή αθέτησης της πληρωμής δανείου ή δανείων σε τράπεζα στην οποία δεν τηρούν τις καταθέσεις τους. Η απουσία μιας κοινής βάσης δεδομένων και ενός πλαισίου αποτελεσματικής συνεργασίας των τεσσάρων συστημικών τραπεζών –πόσο μάλλον των υπολοίπων μικρότερων τραπεζών– είναι η βασική αιτία που ερμηνεύει την αδυναμία του τραπεζικού συστήματος να αντιμετωπίσει την απειλή των στρατηγικών κακοπληρωτών.  Το περιουσιολόγιο θα μπορούσε να αποτελέσει ένα ικανό εργαλείο για τον εντοπισμό παρόμοιων περιπτώσεων, που με προκλητικό τρόπο και κυνισμό κρύβονται πίσω από τα κενά του κρατικού ή του ιδιωτικού συστήματος. Αρωγός φυσικά σε αυτή την πρακτική υπήρξε το θεσμικό πλαίσιο που επέτρεψε την απαγόρευση των πλειστηριασμών ακινήτων για οκτώ συναπτά έτη.

Όλοι  λοιπόν είναι γνωστοί σε όλους. Στους οικονομικούς εισαγγελείς, στην Τράπεζα της Ελλάδος και στον διοικητή της Γιάννη Στουρνάρα, στο υπουργείο Οικονομικών, στον υπουργό, στους βουλευτές που πήραν μέρος στην εξεταστική επιτροπή για τα θαλασσοδάνεια των κομμάτων και των ΜΜΕ. Αλλά οι υποθέσεις είτε μπαίνουν στο αρχείο, είτε καθυστερούν μέχρι να ξεχαστούν. Μέχρι η κυβέρνηση να τα κάνει πλακάκια με κάποιους από αυτούς για να γλιτώσουν με κάποιο ποσό που θα επιστρέψουν στα κρατικά ταμεία.

Αλλά για τους απλούς δανειολήπτες δεν δίνεται καμία ευκαιρία. Καμία διευκόλυνση. Καμία αντικειμενική ρύθμιση που να ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες διαβίωσής τους. Τους παίρνουν το σπίτι, πουλάνε τα δάνειά τους για ελάχιστο αντίτιμο στα distress funds, κάνουν ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς και  κατασχέσεις ακινήτων. Οι στρατηγικοί κακοπληρωτές και οι λοιποί στυλοβάτες της κοινωνίας, οι εντιμότατοι φίλοι μας, την βγάζουν λάδι. Και συνεχίζουν το θεάρεστο έργο τους, για να ξαναδανειστούν υπέρογκα ποσά, τα οποία και πάλι δεν θα πληρώνουν.