Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας τιμά την παγκόσμια ημέρα νόσου Alzheimer

Το μήνυμα «Μην με ξεχνάς» είναι το κεντρικό θέμα της ενημερωτικής εκστρατείας για τη φετινή Παγκόσμια Ημέρα Νόσου Alzheimer, που καθιερώθηκε να τιμάται την 21^η Σεπτεμβρίου. Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας με τη Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας, συμμετέχει στην ενημερωτική καμπάνια του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ο οποίος έχει ορίσει το Σεπτέμβριο ως «Παγκόσμιο Μήνα Alzheimer».

Στόχος της Παγκόσμιας Ημέρας Νόσου Alzheimer είναι η αφύπνιση, πληροφόρηση και ευαισθητοποίηση του κοινού για την ασθένεια. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω των οργανώσεων που δραστηριοποιούνται σε πολλές χώρες του κόσμου με την υποστήριξη της Παγκόσμιας Εταιρίας Νόσου Alzheimer (ADI).

Στην Ελλάδα δραστηριοποιείται η Ελληνική Εταιρία Νόσου Alzheimer και Συγγενών Διαταραχών, η οποία συστάθηκε το 1995 ως ΝΠΙΔ.

Σύμφωνα με ανακοίνωση του Τμήματος Πρόληψης Υγείας της Γενικής Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, τα τελευταία χρόνια η διάγνωση της νόσου Alzheimer γίνεται με ολοένα αυξανόμενους ρυθμούς στην λεγόμενη «τρίτη ηλικία» και αυτό οφείλεται σε δύο λόγους:

1. Στην αύξηση του μέσου όρου ζωής, ιδιαίτερα στις ανεπτυγμένες χώρες. Στην παγκόσμια αναφορά για το Alzheimer, αναφέρεται ότι υπάρχουν περίπου 900 εκατομμύρια άτομα άνω των 60 ετών σε όλον τον κόσμο. Από το 2015 έως το 2050 ο αριθμός των ηλικιωμένων στις χώρες υψηλού εισοδήματος αναμένεται να αυξηθεί κατά 56%, ενώ σε αυτές του μεσαίου εισοδήματος κατά 138% και 239% στις χαμηλού εισοδήματος χώρες.
2. Στην ευαισθητοποίηση του κοινού, των συγγενών των ασθενών και των ιατρών σχετικά με αυτό το ιατροκοινωνικό πρόβλημα.

Επιδημιολογικά δεδομένα:

• Για το 2015 και σε παγκόσμιο επίπεδο 46,8 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν με άνοια και αναμένεται να φθάσουν τα 74,7 εκ. έως το 2030 και τα 131,5 εκ. το 2050. Δηλαδή, ο αριθμός τους σχεδόν θα διπλασιάζεται κάθε 20 χρόνια.
• Επίσης για το 2015 εκτιμάται ότι υπάρχουν πάνω από 9,9 εκατομμύρια νέες περιπτώσεις άνοιας, δηλαδή μία νέα περίπτωση άνοιας κάθε 3,2 δευτερόλεπτα και μια νέα περίπτωση νόσου Alzheimer κάθε 68 δεύτερα.
• Παγκοσμίως το ποσό της δαπάνης για την άνοια αντιστοιχεί στο 1,09% του παγκόσμιου ΑΕΠ, περίπου 818 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ.
• Στην Ευρώπη υπάρχουν περίπου 10 εκατομμύρια ανοϊκοί ασθενείς και δαπανώνται γύρω στα 17 δισ. ευρώ.
• Από τη νόσο προσβάλλεται το 5% περίπου των ατόμων άνω των 65 ετών και το 25% των ατόμων άνω των 85 ετών.
• Στην Ελλάδα οι ασθενείς με άνοια είναι περίπου 200.000  και σύμφωνα με τις προβλέψεις ο αριθμός αυτός θα φτάσει τις 354.000 ως το 2050.

Τον όρο άνοια τον χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε την έκπτωση των νοητικών ικανοτήτων του ατόμου, της μνήμης και της κρίσης, του λόγου και της προσωπικότητας με συνέπεια τη σταδιακή έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας του.

Η πιο συχνή μορφή άνοιας είναι η νόσος Alzheimer (50%-60%). Άλλοι τύποι άνοιας είναι η αγγειακή άνοια, η άνοια με σωμάτια Lewy και η μετωποκροταφική άνοια.

Η νόσος Alzheimer είναι νευροεκφυλιστική ασθένεια του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος, που χαρακτηρίζεται στην ήπια μορφή της από σταδιακή απώλεια της μνήμης και περιορισμό των υπόλοιπων νοητικών λειτουργιών του εγκεφάλου και είναι προοδευτική και μη αναστρέψιμη προς το παρόν. Εκδηλώνεται, συνήθως σε άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών, σπάνια σε ηλικίες 50 – 65, ενώ είναι σπανιότερη σε ηλικίες μικρότερες των 50 ετών.

Στα αρχικά στάδια της νόσου, τα συμπτώματα είναι ιδιαίτερα ελαφρά. Κυρίως υπάρχουν διαταραχές της μνήμης, δηλαδή, ο ασθενής ξεχνά τα πρόσφατα γεγονότα, ενώ συνήθως θυμάται με λεπτομέρειες τα παλιά. Πολλές φορές η κατάσταση θεωρείται ως φυσιολογική γήρανση και αυτό κάνει δύσκολη την πρώιμη διάγνωση. Καθώς η νόσος Alzheimer εξελίσσεται και οι νοητικές λειτουργίες εκπίπτουν σταδιακά, ο ανοϊκός άρρωστος οδηγείται σε πλήρη αποδιοργάνωση της ζωής και της προσωπικότητάς του. Η επιθετικότητα, η καχυποψία, οι διαταραχές ύπνου είναι μερικές από τις διαταραχές της συμπεριφοράς που εμφανίζει. Τελικώς, γίνεται ανίκανος να φροντίσει τον εαυτό του και καταλήγει να εξαρτάται ολοκληρωτικά από τους συγγενείς του, για τους οποίους αποτελεί τεράστιο πρακτικό, σωματικό οικονομικό και ψυχικό φορτίο.

Η νόσος Alzheimer είναι μια ασθένεια που, λόγω της εξέλιξης της, έχει τεράστια οικονομική επίπτωση τόσο στην οικογένεια όσο και στα Συστήματα Υγείας.

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με ερευνητικές εκτιμήσεις, το κοινωνικοοικονομικό κόστος της άνοιας υπολογίστηκε στα 341 ευρώ/μήνα και ανά άτομο για το στάδιο της αυτονομίας, 957 ευρώ στο στάδιο της εξάρτησης στο σπίτι και στο στάδιο της εξάρτησης σε ίδρυμα 1.276 ευρώ. Το μεγαλύτερο ποσοστό της ετήσιας δαπάνης αφορά το κόστος της άτυπης φροντίδας και την απώλεια της παραγωγικότητας.

Η πρόληψη της νόσου επικεντρώνεται σε στόχους που έχουν προκύψει από τα διαθέσιμα στοιχεία και περιλαμβάνει την αντιμετώπιση των παραγόντων κινδύνου για άνοια από αγγειακή νόσο. Τέτοιοι παράγοντες είναι ο διαβήτης, η κατάθλιψη, η υπέρταση της μέσης ηλικίας, η παχυσαρκία της μέσης ηλικίας, το κάπνισμα και η έλλειψη σωματικής άσκησης και κοινωνικής δραστηριότητας.

Ριζική θεραπεία της νόσου Alzheimer και των άλλων μορφών άνοιας δεν υπάρχει. Μια νέα, μη φαρμακευτική θεραπευτική προσέγγιση, είναι τα προγράμματα νοητικής ενδυνάμωσης που βοηθούν τον ασθενή να παραμείνει λειτουργικός και να διατηρεί μια ικανοποιητική ποιότητα ζωής σε σχέση με την καθημερινότητα του.

Η θεραπεία αυτή δεν έρχεται να αντικαταστήσει τη φαρμακευτική θεραπεία της νόσου. Στόχος της είναι η συνδυαστική δράση, η οποία φαίνεται ότι μπορεί να ενισχύσει τη δράση των φαρμάκων, βελτιώνοντας θεαματικά το θεραπευτικό αποτέλεσμα.

Επιπλέον απατούνται προγράμματα στήριξης των φροντιστών των ατόμων με άνοια, που τις περισσότερες φορές είναι η οικογένεια και  τα συγγενικά τους πρόσωπα.

Η άνοια είναι μία από τις κύριες αιτίες αναπηρίας και εξάρτησης μεταξύ των ατόμων μεγάλης ηλικίας και ένα μείζον θέμα Δημόσιας Υγείας.

Στην Ελλάδα στο Υπουργείο Υγείας ιδρύθηκε το Εθνικό Παρατηρητήριο Άνοιας- Alzheimer (Ν. 4314/ΦΕΚ.270/τ.Α -24/12/2014), το οποίο σύμφωνα με το άρθρο 1 έχει ως σκοπό την μόνιμη υποστήριξη της πολιτικής της χώρας, για την αντιμετώπιση της νόσου και την προστασία των δικαιωμάτων των ασθενών και των οικογενειών τους. Επιπλέον μεταξύ των αρμοδιοτήτων του είναι και η εκπόνηση Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου Δράσης για την άνοια, ώστε να καταγραφεί η υφιστάμενη κατάσταση στην Ελλάδα και να προσδιοριστούν οι αρχές , οι στόχοι και  οι άξονες των δράσεων.

Η πρόληψη, η ευαισθητοποίηση του κοινού, η υποστήριξη των φροντιστών, η θεραπευτική αντιμετώπιση, η βελτίωση του θεσμικού πλαισίου και η προώθηση της έρευνας και της εκπαίδευσης είναι οι κύριοι άξονες του Εθνικού Σχεδίου Δράσης.