Τραγουδοποιοί μενεστρέλοι

Η πιο παλιά μουσική φόρμα είναι το τραγούδι. Μια απλή μουσική που στηρίζεται συνήθως σε μια φωνή και συνοδεύει ένα ποιητικό κείμενο. Έρχεται από τα χρόνια του Ομήρου…

Του Πάνου Σκουρολιάκου*

Η πιο παλιά μουσική φόρμα είναι το τραγούδι. Μια απλή μουσική που στηρίζεται συνήθως σε μια φωνή και συνοδεύει ένα ποιητικό κείμενο.
Έρχεται από τα χρόνια του Ομήρου, κορυφώνεται κατά τον μεσαίωνα, για να φτάσει έως εμάς, με τους σύγχρονους τραγουδοποιούς. Είναι οι συνθέτες απόλυτα προσωπικών τραγουδιών που φέρουν ευδιάκριτη τη σφραγίδα τους. Και είναι τραγούδια που ολοκληρώνονται μόνο με την ερμηνεία του τραγουδοποιού δημιουργού τους. Το τραγούδι κάποιου λόγιου συνθέτη, μπορεί να αποδοθεί από διαφορετικής φωνητικής προσωπικότητας ερμηνευτές. Το τραγούδι όμως του τραγουδοποιού, κανένας άλλος δεν μπορεί να το αποδώσει καλύτερα. Η ερμηνεία του Σαββόπουλου στη «Συννεφούλα», επισκιάζει κάθε άλλη, έστω και αν υπογράφεται και από τους πιο σπουδαίους ερμηνευτές.
Ο τραγουδοποιός, έχει ένα απόλυτα προσωπικό κοινό. Στις «ζωντανές εμφανίσεις» του, αρκεί ένα μικρόφωνο και ένας προβολέας ώστε να μαγεύσει και να απογειώσει το κοινό του. Αναπτύσσει μια απόλυτα προσωπική σχέση μ’ αυτό. Συνεννοείται και με την ανάσα και με τη σιωπή. Επικοινωνεί με κώδικες που έχουν συνομολογήσει και οι δύο. Τραγουδοποιός και κοινό.
Απαραίτητο στοιχείο στις εμφανίσεις του τραγουδοποιού, είναι και ο λόγος ανάμεσα στα τραγούδια. Το χιούμορ και η ατμόσφαιρα. Οι ιστορίες που αφηγείται προφορικά, είναι οι απαραίτητες εκείνες γέφυρες ανάμεσα στα τραγούδια, με υλικό που εμπνεύσθηκε ο δημιουργός ή που μεταφέρει από την προφορική παράδοση, τη λογοτεχνία, τις καθημερινές ειδήσεις, την καθημερινή κοινωνική και πολιτική ζωή. Να θυμίσουμε τον αξεπέραστο Γιάννη Αργύρη στις πλακιώτικες «Εσπερίδες» της οδού Θόλου, που ανακάτευε τα τραγούδια του με ευφυές και βιτριολικό χιούμορ. Και ακόμα τον Κώστα Χατζή, τον Διονύση Σαββόπουλο, τον Τζίμη Πανούση, αλλά και τον Αργύρη Μπακιρτζή και τον Γιάννη Ζουγανέλη.
Είναι μακριά η παράδοση αυτού του είδους δημιουργών. Μορφοποιήθηκε κατά τον μεσαίωνα με τους περίφημους μενεστρέλους. Ήταν ποιητές και μουσικοί που διέμεναν στα παλάτια των ευγενών διασκεδάζοντας τους. Στην αρχή, οι μενεστρέλοι, ήσαν μέλη μιας ευρύτερης κοινότητας που συμπεριελάμβανε και χορευτές, ποιητές και τραγουδιστές υπό το κοινό όνομα ζονγκλέρς (joculatores). Εξελισσόμενοι οι μενεστρέλοι μουσικοί – ποιητές αποσχίσθηκαν από τις ομάδες αυτές, δημιουργώντας δική τους συντεχνία. Ξεπερνώντας δυσκολίες, ακόμα και διώξεις της παπικής εκκλησίας, βελτίωσαν την εικόνα και τη ζωή τους, δημιουργώντας ακόμα και νοσοκομεία για τα μέλη τους.
Στη Γαλλία του 12ου αι. τους συναντούμε με το όνομα τροβαδούρος. Παρουσιάζουν τραγούδια που αναφέρονται στην ιπποτική αγάπη στα χρόνια των σταυροφοριών, χρησιμοποιώντας στιχουργικά για πρώτη φορά την καθομιλουμένη γλώσσα. Στην ανατολή έχουμε τους ανατολίτες μενεστρέλους που αφηγούνται ερωτικές ιστορίες, εξυμνώντας πάθη και ηρωικές περιπέτειες. Υλικό έμπνευσης κορυφαία αραβικά λογοτεχνικά έργα, όπως οι «Χίλιες και μια νύχτες», ο «Σεβάχ», «Ο Αλαντίν και το λυχνάρι» κ.ά.
Στον δικό μας πολιτισμικό πλούτο, διαθέτουμε πλήθος τραγουδοποιών. Είναι δημιουργοί που γράφουν τραγούδια τα οποία ερμηνεύουν οι ίδιοι. Λόγιοι και λαϊκοί καλλιτέχνες που υπηρετούν διαφορετικά είδη τραγουδιών. Μάρκος Βαμβακάρης, Λουκιανός Κηλαηδόνης, Πάνος Γαβαλάς, Θανάσης Γκαϊφύλιας, Νίκος Παπάζογλου, Νίκος Ξυδάκης, Μιχάλης Σογιούλ, Παύλος Σιδηρόπουλος και πολλοί πολλοί άλλοι.
Αυτό το είδος των δημιουργών και αυτό το καλοκαίρι θα βρίσκεται παντού στην Ελλάδα. Οι φανατικοί θαυμαστές τους θα τους αναζητήσουν και θα ταξιδέψουν μαζί τους σε ονειρικές νύχτες, με φεγγάρι ή χωρίς, πλάι στη θάλασσα ή στην ορεινή Ελλάδα, σε γειτονιές και θερινά θέατρα των πόλεων.
Καλή διασκέδαση, καλό καλοκαίρι.

* Μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ και βουλευτής Περιφέρειας Αττικής
(ΠΗΓΗ : http://www.avgi.gr/article/10812/9021384/tragoudopoioi-menestreloi  )