Το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Παύλου Μελά για τον επαναπατρισμό του αγάλματος της Αφροδίτης της Μήλου

Το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Παύλου Μελά στη συνεδρίασή του, στις 19 Ιουλίου 2017, εξέδωσε Ομόφωνα το παρακάτω ψήφισμα συμπαράστασης για τον επαναπατρισμό του αγάλματος της Αφροδίτης της Μήλου, σύμφωνα με την υπ΄ αρ. 426/2017 απόφασή του:

“Το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Παύλου Μελά συμπαρίσταται και ενισχύει την προσπάθεια του Δήμου Μήλου για τη συγκέντρωση ενός εκατομμυρίου υπογραφών με στόχο τον επαναπατρισμό του Αγάλματος της Αφροδίτης της Μήλου.

Υιοθετεί το αίτημα συμπαράστασης και την καμπάνια που έχει ξεκινήσει ο Δήμος Μήλου, μέσω της ιστοσελίδας του στην ηλεκτρονική πλατφόρμα www.takeaphroditehome.gr, για την επίτευξη του παραπάνω σκοπού.

Το μοναδικό άγαλμα της Ελληνιστικής Εποχής, η Αφροδίτη της Μήλου, αποτελεί το απόλυτο παγκόσμιο σύμβολο της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και ένα από τα τέσσερα πιο αξιόλογα εκθέματα του Μουσείου του Λούβρου, τόσο για την ανεκτίμητη ιστορική αλλά και για την καλλιτεχνική του αξία. Επίσης ένα από τα πιο σημαντικά ελληνικά έργα πολιτισμού των προγόνων μας, που βρίσκονται μακριά από την πατρίδα μας “φιλοξενούμενα” σε Μουσεία ανά τον κόσμο.

Θεωρώντας ότι τα αρχαία μας, ανήκουν στον τόπο από τον οποίο προέρχονται και αποτελούν εμβληματικά δημιουργήματα του πολιτισμού μας, η Δημοτική Αρχή Μήλου, ΕΧΕΙ ΞΕΚΙΝΗΣΕΙ ΤΟ ΔΙΚΟ ΤΗΣ ΑΓΩΝΑ για τον επαναπατρισμό του μοναδικού αγάλματος της Αφροδίτης της Μήλου.

Στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Μήλου, οι επισκέπτες βλέπουν ένα αντίγραφο του αγάλματος. Στόχος του Δήμου είναι μέχρι το 2020, διακόσια χρόνια από την ανακάλυψή του, το αυθεντικό άγαλμα να επιστρέψει στο νησί.
Για τον πολύ σημαντικό αυτό σκοπό, βρίσκεται σε εξέλιξη μια ολοκληρωμένη καμπάνια ενημέρωσης σε παγκόσμιο επίπεδο, με στόχο την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης και την ενεργοποίηση των αρχών. Στο πλαίσιο αυτό, ενημερώνονται όλα τα κανάλια ενημέρωσης, ενώ παράλληλα σχεδιάζονται ημερίδες και εκδηλώσεις για την υποστήριξη της συγκέντρωσης ηλεκτρονικών υπογραφών.”
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΙΚΗΣ
ΤΟ CONCEPT ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΥΠΟΓΡΑΦΩΝ

«Η Αφροδίτη βρίσκεται στο Παρίσι, ανάμεσα σε άλλα μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Παρόλα αυτά είναι ένα ξένο σώμα στο συγκεκριμένο περιβάλλον. Αυτό υποδηλώνεται από το δυσανάλογο μέγεθος της σε σχέση με τα υπόλοιπα μνημεία, αλλά κυρίως από το εντελώς διαφορετικό χρώμα της. Η συγκεκριμένη δε απόχρωση την κάνει πιο ανθρώπινη και πιο ζωντανή, σε σχέση με το υπόλοιπο φόντο του επιβλητικού Παρισιού.

Από την άλλη πλευρά η Μήλος είναι ο φυσικός της χώρος, είναι ένας χώρος που την περιμένει νοσταλγικά να επιστρέψει, γι’ αυτό υπάρχει και το ολόγραμμα στο συγκεκριμένο σημείο του βράχου. Είναι ο χώρος που αποτελεί μέρος της υπόστασής της γιατί εκεί βρέθηκε και από εκεί αφαιρέθηκε βίαια.

Από την αρχή η εφαρμογή προτρέπει τον επισκέπτη να μετακινήσει την Αφροδίτη στο σπίτι της. Μόλις πραγματοποιηθεί αυτή η τόσο απλή και συνάμα τόσο μεγαλειώδης κίνηση, η Αφροδίτη γίνεται ένα με το νησί. Χωρίς υπερβολές, χωρίς άλλα μεγαλειώδη μνημεία να την περιστοιχίζουν… μόνο ένας βράχος και μια χούφτα κυκλαδόσπιτα… αυτά της λείπουν, αυτά χρειάζεται για να είναι ευτυχισμένη…»

Η ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΤΗΣ ΜΗΛΟΥ
Η Αφροδίτη της Μήλου είναι πολύ γνωστό μαρμάρινο άγαλμα, του τέλους ελληνιστικής – αρχών ρωμαϊκής εποχής (περί το 150 – 50 π.Χ.), το οποίο βρέθηκε, την άνοιξη του 1820, σε αγροτική περιοχή της Μήλου. Το άγαλμα βρέθηκε σε πάνω από 6 χωριστά κομμάτια και κατέληξε ένα χρόνο αργότερα στο Μουσείο του Λούβρου, όπου και εκτίθεται μέχρι σήμερα. Στο μουσείο της Μήλου υπάρχει πιστό αντίγραφό του, το οποίο έστειλε αργότερα ως δωρεά το Λούβρο. Η Αφροδίτη της Μήλου θεωρείται καταπληκτικό έργο της ελληνιστικής τέχνης, το οποίο συνδυάζει αρμονικά τη γυναικεία ομορφιά και θηλυκότητα. Άλλοτε θεωρείτο έργο του Πραξιτέλη, σήμερα όμως είναι σαφές ότι ο δημιουργός της είναι άλλος. Είναι σήμα κατατεθέν της Μήλου ή προσδιοριστικό στοιχείο του τουρισμού της και οπωσδήποτε ένα από τα σημαντικότερα αποκτήματα του Λούβρου

ΠΟΙΟΣ ΤΟ ΒΡΗΚΕ
Ο αγρότης που βρήκε το άγαλμα στο χωράφι του αναφέρεται με διάφορα ονόματα: αλλού ως Γεώργιος Κεντρωτάς, αλλού ως Θεόδωρος Κεντρωτάς, «εκτιμητής αξίας χωραφιών», δηλαδή κάτι σαν μεσίτης της εποχής και αλλού ως Μποτόνης. Είναι πιθανό στη μικρή κοινωνία της Μήλου να βρήκε το άγαλμα ένα μέλος της οικογένειας Κεντρωτά, αλλά στη συνέχεια να αναμίχθηκαν στις εκσκαφές και στις διαπραγματεύσεις πώλησης και συγγενείς του, από όπου και προέκυψε ίσως η σύγχυση. Ο Κεντρωτάς, αν ήταν ο Θεόδωρος, πέθανε το 1846 και ο Γεώργιος νωρίτερα.

ΠΩΣ ΤΟ ΒΡΗΚΕ
Στις 8 Απριλίου του 1820 (και 28 Μαρτίου με το παλιό ημερολόγιο που ίσχυε τότε στη Μήλο) ο Κεντρωτάς φέρεται να έσκαβε στο πεζούλι του και έβγαζε πέτρες από αρχαία ερείπια που υπήρχαν εκεί. Τον βοηθούσε πιθανόν ο 18χρονος γιος του Αντώνης και ένας 20χρονος ανηψιός του. Λίγο πιο πέρα Γάλλοι αξιωματικοί έκαναν ανασκαφές για αρχαία. Όταν ο Κεντρωτάς βρήκε πελεκημένο μάρμαρο έτρεξαν να τον βοηθήσουν δύο Γάλλοι ναύτες που συμμετείχαν στις γειτονικές ανασκαφές.
Ο Κεντρωτάς προσπάθησε να ξανακαλύψει το άγαλμα γιατί φοβήθηκε ότι οι Γάλλοι θα το άρπαζαν ή θα απαιτούσαν να το αγοράσουν πιο φτηνά-δεν στάθηκε δηλαδή τόσο αφελής όσο τον παρουσιάζει ο μύθος. Οι Γάλλοι, από αυτά που γράφουν αργότερα σε επιστολές τους, φαίνεται πως τον θεωρούν ανόητο επειδή προφανώς ο Κεντρωτάς άρχισε να συμπεριφέρεται επίτηδες με περιφρόνηση για τα ευρήματα ώστε να τους ξαποστείλει και να εκμεταλλευτεί το άγαλμα αργότερα με την ησυχία του χωρίς την φορτική παρουσία και τις πιέσεις που σωστά πίστευε ότι θα του ασκούσαν. Εντούτοις οι Γάλλοι δεν «ξεκολλούσαν» με τίποτε από την περιοχή και τον πίεζαν να συνεχίσουν όλοι μαζί το σκάψιμο, ώσπου βρέθηκε και το δεύτερο τμήμα του αγάλματος, οπότε πια ο Κεντρωτάς δεν μπορούσε να παριστάνει τον ανήξερο, αλλά ούτε και να περιφρουρήσει το έργο που είχε βρει στο χωράφι του.
Έκανε μια προσπάθεια πάντως να το διαφυλάξει και το μετέφερε στη στάνη του, όμως ο “πυρετός αρχαιοτήτων” είχε ήδη καταλάβει τους Γάλλους και επικοινωνούσαν με προξένους και πρεσβευτές της πατρίδας τους στην Κωνσταντινούπολη, στη Σμύρνη και αλλού.

Επικεφαλής των Γάλλων που έκαναν ανασκαφές δίπλα στο χωράφι του Κεντρωτά και αναμίχθηκε στις εκσκαφές ήταν ο νεαρός τότε αξιωματικός Ολιβιέ Βουτιέ (Olivier Voutier, 1796-1877) που στη συνέχεια επισήμως παραιτήθηκε από το γαλλικό ναυτικό και πολέμησε με το πλευρό των Ελλήνων στην επανάσταση του 1821. Ο Βουτιέ που είχε σπουδάσει λίγη αρχαιολογία άρχισε να σχεδιάζει αμέσως το εύρημα και ειδοποίησε πατριώτες του για την μεγάλη ανακάλυψη, επειδή ο ίδιος δεν είχε αρκετά χρήματα για να το αγοράσει και κάποιοι είχαν κιόλας προτείνει στον Κεντρωτά αμοιβή 1.000 γροσιών. Ενημέρωσε επίσης ότι κοντά στο άγαλμα βρέθηκαν δύο αφιερώσεις ή Ερμές, μια ενός ηλικιωμένου και μία ενός νέου, όπως και πλίνθος (βάση δηλαδή) και κομμάτι με επιγραφή που ανέφερε το όνομα του γλύπτη. Επίσης βρέθηκαν τμήματα του αριστερού χεριού, πολύ φθαρμένα, που φαινόταν να κρατούν μήλο, και οι Γάλλοι όπως και οι ντόπιοι νόμισαν ότι ίσως ανήκαν σε άλλο άγαλμα και είχαν βρεθεί τυχαία κοντά στην Αφροδίτη.
Τα χέρια που έλειπαν δηλαδή, έλειπαν εξαρχής και γι’ αυτό το σχέδιο του Βουτιέ που έγινε επί τόπου, παριστάνει την Αφροδίτη ακρωτηριασμένη από την πρώτη στιγμή. Κι αυτά που βρέθηκαν όμως δεν αξιοποιήθηκαν σωστά, επειδή οι περισσότεροι θεώρησαν ότι ανήκαν σε άλλη εποχή ή έργο. Έτσι παρότι βρέθηκαν στην ανασκαφή και περισυλλέγησαν, όταν πάνω στην επεισοδιακή μεταφορά χάθηκαν, δεν αναζητήθηκαν με ιδιαίτερη ζέση. Οι ειδικοί τώρα πια ξέρουν ότι στα ελληνιστικά χρόνια όταν ένα έργο προοριζόταν να φαίνεται από τη μία μεριά, π.χ. τη δεξιά, οι γλύπτες έδιναν βαρύτητα σε αυτή την πλευρά και όχι σε εκείνη που δεν φαινόταν από το κοινό ή που πιθανά καλυπτόταν με ύφασμα. Έτσι ερμηνεύεται σήμερα δηλαδή το κάπως “άτεχνο” αριστερό χέρι της Αφροδίτης που οι Γάλλοι νόμισαν τότε ότι ήταν “άσχετο από το άγαλμα” και το οποίο αναφέρεται ότι κρατούσε μήλο, παραπέμποντας πιθανά στο μήλο του Πάρη.
Η ΜΑΧΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΚΤΗΣΗ
Το έργο βρέθηκε σε πολλά κομμάτια (πιθανόν έξι, από τα οποία τα χέρια και το όνομα του γλύπτη πλέον λείπουν), με δύο βασικά, τον κορμό και τα πόδια. Όλα αυτά τα κομμάτια και οι Ερμές έγιναν αμέσως αντικείμενο διαπραγμάτευσης. Ο Βουτιέ ενημέρωσε με μιας τον Γάλλο υποπρόξενο στην Μήλο, τον Λουΐ Μπρεστ (Louis Brest) και αυτός παρουσιάστηκε και άρχισε να παζαρεύει λέγοντας πως “δεν είναι βέβαιο ότι το άγαλμα αξίζει 1.000 γρόσια”. Ειδοποίησε όμως αμέσως τον ντε Ριβιέρ (Charles-François de Riffardeau, μαρκήσιος και αργότερα δούκας de Rivière), πρόξενο των Γάλλων στην Υψηλή Πύλη. Στη διαπραγμάτευση αναμίχθηκε ενεργά και ένας άλλος Γάλλος αξιωματικός που είχε πάθος με τις αρχαιότητες, ο Ζυλ Ντυμόν ντ’ Υρβίλ (Dumont d’Urville) που σημειωτέον ήταν βέβαιος πως επρόκειτο για την Αφροδίτη που κρατούσε το μήλο του Πάρι. Οι Γάλλοι αποφάσισαν να πάρουν οπωσδήποτε όλα τα ευρήματα στην κατοχή τους.
Το παζάρι καθυστερούσε όμως, όπως και το πλοίο που θα μετέφερε με ασφάλεια το άγαλμα στη Γαλλία. Ο Κεντρωτάς ή και οι δημογέροντες (καθώς πλέον στα παζάρια είχε αναμιχθεί όλο το νησί) αδημονούσαν και αποφάσισαν να δώσουν ή να πουλήσουν το άγαλμα σε άλλους ενδιαφερόμενους. Ίσως εξάλλου υφίσταντο και πολιτικές πιέσεις -η Υψηλή Πύλη περνούσε σοβαρή κρίση στις εξωτερικές της σχέσεις και η παραχώρηση αρχαιοτήτων από πλευράς της συνιστούσε ουσιαστικά άσκηση εξωτερικής πολιτικής. Ο νόμος όριζε όλες οι αρχαιότητες να καταλήγουν στην Κωνσταντινούπολη και να αποφασίζεται κεντρικά η διάθεσή τους ώστε ο σουλτάνος να κολακεύει τα έθνη που τον συνέφερε.
Μέσα σε όλα, παρουσιάστηκε και ο Νικόλαος Μουρούζης, μέγας δραγουμάνος του οθωμανικού στόλου, και έπεισε τους Μηλίους να πουλήσουν το εύρημα σε εκείνον (ο Μουρούζης εκτελέστηκε με απαγχονισμό ένα χρόνο αργότερα μαζί με άλλους Φαναριώτες με την κατηγορία ότι συμμετείχαν στην ελληνική επανάσταση).
Ο εκπρόσωπος των Γάλλων που βρέθηκε τότε εκεί ήταν ο υποκόμης ντε Μαρκέλους (Vicomte de Marcellus) που έπεισε τους ντόπιους να μη φορτωθεί τελικά η Αφροδίτη στο πλοίο του Μουρούζη για να πάει στην Πόλη, αλλά στο πλοίο των Γάλλων για να πάει στο Λούβρο. Το γλυπτό όντως ταλαιπωρήθηκε και φορτώθηκε μετ’ εμποδίων στο γαλλικό καράβι, γιατί οι κάτοικοι της Μήλου είχαν διχαστεί (και διαπληκτίζονταν) και τραβολογούσαν τους Γάλλους μεταφορείς -πολλοί ντόπιοι φοβούνταν ότι αν το γλυπτό έφευγε για τη Γαλλία θα είχαν συνέπειες από τους Οθωμανούς ενώ άλλοι πίστευαν ότι έπρεπε να πάει στη Γαλλία αλλά να δοθούν περισσότερα χρήματα.

ΤΟ ΛΟΓΟΤΥΠΟ
Η εικόνα της Αφροδίτης ήταν μονόδρομος κατά το σχεδιασμό του λογοτύπου… τόσο που δεν υφίσταται λόγος να αιτιολογηθεί. Και συγκεκριμένα το κοντινό στο πρόσωπο και όχι ολόκληρο το άγαλμα μιας και είναι πιο δυνατή εικόνα και δίνει έναν πιο προσωπικό τόνο στο δράμα της (όπως σε μια ταινία που ο σκηνοθέτης κάνει κοντινό για να εστιάσει στα συναισθήματα του χαρακτήρα).
Το σχήμα του λογοτύπου παραπέμπει στις αρχαίες ψηφοφορίες με τα “όστρακα” (σπασμένα κομμάτια από αγγεία) όπου επάνω έγραφε ο καθένας αυτό που ψήφιζε. Για τον λόγο αυτό το λεκτικό είναι γραμμένο μέσα στο σχήμα ως άμεση παραπομπή στις δημοκρατικές ψηφοφορίες της αρχαιότητας μιας και η συλλογή υπογραφών είναι ουσιαστικά κατάθεση ψήφου όπως τότε. Παράλληλα, το “βοτσαλοειδές” σχήμα θυμίζει και το ποίημα του Δροσίνη όπου η πρώτη εικόνα της επιστροφής της Αφροδίτης είναι να πατήσει τα κυματόδεντρα χαλίκια της πατρίδας της.»
Ένα λογότυπο μακριά από υπερβολές και πολυχρωμία και ένα απλό μήνυμα που μιλάει σε όλες τις γλώσσες και συνάμα αγγίζει όλες τις καρδιές.
“Takemehome” φωνάζει η Αφροδίτη και προκαλεί τον επισκέπτη να ελευθερώσει την παγκόσμια ομορφιά της και να την επιστρέψει στο σπίτι της…