Τη Δευτέρα Παρουσία η διάσωση των ελληνικών τραπεζών

ΦΩΤΟ: ΑΡΧΕΙΟΥ

Ο κόσμος το’χει τούμπανο κι εμείς κρυφό καμάρι. Τα ψέματα των τραπεζιτών και του φίλου τους του Στουρνάρα, του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, ότι δήθεν οι ελληνικές τράπεζες επιστρέφουν στην ευρωστία, τελείωσαν πια. Και μάλιστα, με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο. Η Bank Of America ανακοίνωσε ότι είναι αναπόφευκτη η συρρίκνωση των ελληνικών τραπεζών, τις οποίες αξιολογεί με underperform. Δηλαδή κάτω των προσδοκιών. Γι αυτό και η Αμερικανική τράπεζα αλλάζει τις τιμές-στόχους για τις μετοχές. Όπως αναφέρει σε έκθεσή της με ημερομηνία 8 Αυγούστου, ο ιδιωτικός τομέας στην Ελλάδα έχει περιθώρια απομόχλευσης, το οποίο σημαίνει μικρότερα χαρτοφυλάκια δανείων, χαμηλότερα κέρδη και ως εκ τούτου μικρότερη λογιστική αξία.

Όσον αφορά τα έσοδα από τόκους και τα προ φόρων κέρδη, οι προβλέψεις τους είναι 10-15% και 10-35% κάτω από το μέσο όρο των αναλυτών. Η Bank of America υποβαθμίζει την τιμή-στόχο της μετοχής της Αlpha σε 1,83 ευρώ από 2,33 και της Εθνικής σε 0,32 ευρώ από 0,36. Την ίδια στιγμή αναβαθμίζει την τιμή-στόχο για την μετοχή της Πειραιώς σε 4,62 ευρώ από 4 προηγουμένως, και της Eurobank σε 0,94 από 0,8 ευρώ. Παράλληλα υποβαθμίζει την σύσταση της μετοχής των Alpha και Εθνική σε «Underpeform» από «Neutral».

Την ίδια στιγμή η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ανακοίνωσε ότι θα ζητήσει μεγαλύτερες προβλέψεις για τα «κόκκινα δάνεια» από τις ευρωπαϊκές τράπεζες. Τη στιγμή μάλιστα που οι ελληνικές τράπεζες δεν καταφέρουν να πιάσουν τα ήδη υπάρχοντα όρια στη μείωση των κόκκινων δανείων. Σ’ αυτό το πολύ κακό επίπεδο που έφεραν τις ελληνικές τράπεζες οι Έλληνες τραπεζίτες, η ΕΚΤ ζητήσει από τις ευρωπαϊκές τράπεζες να εξοικονομήσουν κεφάλαια για να καλύψουν το 100% των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Και οι νέοι αυτοί κανονισμοί, αναμένεται να πλήξουν περισσότερο τις τράπεζες της Ελλάδας και της Ιταλίας που έχουν μεγάλο ποσοστό μη εξυπηρετούμενων δανείων. Αυτή τη στιγμή, οι ευρωπαϊκές τράπεζες είναι σε θέση να καλύψουν το 45% των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων το α’ τρίμηνο του 2018. Το νέο πλαίσιο δεν θα είναι δεσμευτικό, ωστόσο οι τράπεζες θα πρέπει να είναι σε θέση να εξηγήσουν ικανοποιητικά τις όποιες αποκλίσεις.

Δηλαδή, ήταν που ήταν πίσω στην επίτευξη των στόχων οι ελληνικές τράπεζες, τώρα αυτοί οι στόχοι θα αυξηθούν κατά πολύ, και να δούμε πώς θα τα βγάλουν πέρα.
Γιατί, αυτή τη στιγμή, οι Έλληνες τραπεζίτες είναι σαν έμποροι χωρίς εμπόρευμα. Γιατί οι τράπεζες στην Ελλάδα έχουν κεφάλαια, αλλά δεν έχουν ρευστότητα. Λένε ότι είναι αξιόπιστες, αλλά δεν προσελκύουν καταθέτες, γιατί οι αποταμιευτές φοβούνται τους αναξιόπιστους τραπεζίτες. Λένε ότι είναι κεφαλαιακά ισχυρές, αλλά δεν δίνουν δάνεια, γιατί χωρίς νέους καταθέτες δεν μπορούν να ανοιχτούν σε νέους δανειολήπτες.

Οι ελληνικές τράπεζες κατατάσσονται σε κατηγορία «πιστωτικά αρνητική». Και δεν μπορούν να δίνουν νέα δάνεια, γιατί δεν τους επιτρέπεται να αναλάβουν νέους πιστωτικούς κινδύνους εν όψει των νέων stress tests της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, τα οποία θα πραγματοποιηθούν το 2018.
Την ίδια στιγμή, περισσότερες από 6 στις 10 ελληνικές επιχειρήσεις κατατάσσονται σήμερα στην κατηγορία «υψηλού πιστωτικού κινδύνου».

• Το 2009 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 6%. Σήμερα είναι δεκαπλάσιο, φτάνει το 63%!
Επίσης:
• Ένα μεγάλο ποσοστό, επιπλέον 27% βρίσκεται όχι στο «κόκκινο», αλλά στην «πορτοκαλί διαβάθμιση», χαρακτηρίζεται δηλαδή ως δανειολήπτης αυξημένου κινδύνου, καθώς εμφανίζει μεγάλη ευαισθησία στις δυσμενείς οικονομικές συνθήκες, χαμηλές οικονομικές επιδόσεις και επίσης χαμηλή ανταγωνιστικότητα.
• Με απλά λόγια, το 90% των εγχώριων επιχειρήσεων και το αντίστοιχο ποσοστό των ιδιωτών βρίσκονται στη ζώνη αυξημένου ή πολύ αυξημένου πιστωτικού κινδύνου, και τουλάχιστον ένα πολύ μεγάλο μέρος αυτών κανονικά, με βάση τους κλασικούς τραπεζικούς κανόνες, δεν δικαιούται τραπεζική χρηματοδότηση!

Λίγα δάνεια, μεγαλύτεροι κίνδυνοι
Οι τράπεζες είναι έμποροι χρήματος που αποφεύγουν να πουλήσουν χρήμα. Δεν θέλουν να αναλάβουν κίνδυνο. Τον Δεκέμβριο του 2016 το συνολικό υπόλοιπο των δανείων προς νοικοκυριά και επιχειρήσεις ανήλθε στα 195 δισ. ευρώ, μειωμένο κατά 9 δισ. ευρώ σε σχέση με τον Δεκέμβριο του 2015 (204 δισ.).
• Τα δάνεια, αν και ως ποσό μειώθηκαν οριακά, ως ποσοστό του ενεργητικού των τραπεζικών ομίλων αυξήθηκαν και ανήλθαν σε 58,2% στις 30.6.2016 από 53,5% στις 31.12.2015, λόγω της μείωσης του ενεργητικού τους.

Η μείωση του ενεργητικού προέκυψε κατά κύριο λόγω από την πώληση θυγατρικών των ελληνικών τραπεζών στο εξωτερικό.
Τα δάνεια προς τα νοικοκυριά αποτελούσαν τον Δεκέμβριο του 2016 το 44,8% της συνολικής χρηματοδότησης των τραπεζών προς τον εγχώριο ιδιωτικό τομέα.
Από αυτά το 70% αφορούσε στεγαστικά δάνεια (31,5% επί του συνόλου). Τα δάνεια προς τις επιχειρήσεις αποτελούσαν για την ίδια χρονική περίοδο το 55,2% της συνολικής χρηματοδότησης των τραπεζών προς τον εγχώριο ιδιωτικό τομέα.
Τα ακίνητα σκοτώνουν τα δάνεια

Ένα επιπλέον πρόβλημα που εμποδίζει την υγιή και δυναμική δανειοδότηση ιδιωτών και επιχειρήσεων είναι η κατάρρευση της αγοράς ακινήτων. Σήμερα οι εμπορικές τιμές των ακινήτων είναι –κατά μέσο όρο– τουλάχιστον 30% χαμηλότερες από τις αντικειμενικές αξίες. Τα περισσότερα δάνεια στην Ελλάδα έχουν χορηγηθεί με ενέχυρο τις αντικειμενικές αξίες της Εφορίας. Στα διαμερίσματα οι τιμές από το 2008 έως το γ’ τρίμηνο του 2016 έχουν μειωθεί κατά τουλάχιστον 41,7%, ενώ η υποχώρηση παραμένει εντονότερη σε Αθήνα (43,8%) και Θεσσαλονίκη (45,6%), καθώς και στα παλαιότερα και μεγαλύτερου εμβαδού ακίνητα στις σχετικά ακριβότερες περιοχές της χώρας.
Αυτό σημαίνει ότι έχουν καταρρεύσει οι εξασφαλίσεις των τραπεζών για τα δάνεια που
έχουν χορηγήσει, και αυτό επιτρέπει σε χιλιάδες «στρατηγικούς κακοπληρωτές» να αποφεύγουν την αποπληρωμή των δανείων, αλλά και τη συνεννόηση με τις τράπεζες.
Έναντι των δανείων που έχουν χορηγήσει και τα οποία δεν εξυπηρετούνται, οι τράπεζες έχουν τις εξασφαλίσεις σε ακίνητα. Από αυτά, το 50% είναι οικιστικά ακίνητα και το 35% εμπορικά ή βιομηχανικά.

Ο Ευρωπαϊκός Εποπτικός Μηχανισμός SSM πιέζει τις ελληνικές τράπεζες να προχωρήσουν άμεσα σε ρευστοποιήσεις εξασφαλίσεων. Αυτό σημαίνει ότι με την ψήφιση του νόμου για τους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς οι τράπεζες δεν θα έχουν πλέον κανένα εμπόδιο ή άλλοθι για να μην προχωρήσουν σε εκτεταμένους πλειστηριασμούς. Οι πλειστηριασμοί ακινήτων εμποδίστηκαν το 2016 από την απεργία των δικηγόρων στο α’ εξάμηνο του έτους, και στη συνέχεια εξαιτίας της αποχής των συμβολαιογράφων υπό την πίεση των αντιδράσεων «συλλογικοτήτων» κατά των πλειστηριασμών.
Όμως, μέσα στη μεγάλη κρίση, έχουν μειωθεί δραματικά και οι αιτήσεις για νέα δάνεια. Μια απλή επίσκεψη σε τραπεζικό κατάστημα θα πείσει και τον πιο αισιόδοξο παρατηρητή ότι οι υπάλληλοι ασχολούνται κυρίως με διεκπεραίωση γραφειοκρατικών διαδικασιών και… κυνήγι ληξιπρόθεσμων οφειλών. H ασφυξία στη χορήγηση νέων δανείων προς επιχειρήσεις και νοικοκυριά που υπήρχε καθ’ όλη τη διάρκεια του 2016, φούντωσε από τις αρχές του 2017. Τα ίδια τα τραπεζικά στελέχη ομολογούν ότι πλέον ο ρυθμός αιτήσεων για νέα δάνεια στο πρώτο δίμηνο του 2017 παρουσιάζει σημαντική πτώση, μεγαλύτερη του 50% σε σύγκριση με τους μέσους όρους του 2016, οι οποίοι, έτσι κι αλλιώς, ήταν πολύ χαμηλοί. Σήμερα οι αιτήσεις για νέα στεγαστικά δάνεια δεν υπερβαίνουν τις 10 ανά συστημική τράπεζα, έναντι διπλασίου αριθμού το 2016.

Από τις 1.200 ανά εργάσιμη ημέρα αιτήσεις χορήγησης στεγαστικών δανείων το 2007, πέσαμε στις 82 το 2016. Από τις 32.300 αιτήσεις ανά εργάσιμη ημέρα για χορήγηση καταναλωτικού δανείου το 2007, σήμερα το μέγεθος μειώθηκε στις 4.455 το 2016.
Σε ό,τι αφορά τα στεγαστικά δάνεια των ιδιωτών η λύση είναι πιο απλή, αλλά και επώδυνη…
• Για να πάρει κανείς σήμερα στεγαστικό δάνειο πρέπει να δώσεις περισσότερες εγγυήσεις.
Τα στεγαστικά που εγκρίνονται σήμερα, χορηγούνται με πολύ αυστηρά εισοδηματικά κριτήρια, στο 65%-70% της αξίας του ακινήτου, με αποτέλεσμα να παίζει πολύ σημαντικό ρόλο η ίδια συμμετοχή του δανειολήπτη. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις μπορούν να φτάσουν στο 90% της εκτιμώμενης αξίας του ακινήτου, χωρίς να είναι αυτός ο κανόνας. Επίσης, στις συγκεκριμένες περιπτώσεις παίζει ρόλο η εκτιμώμενη αξία, λόγω της κατάρρευσης της αγοράς ακινήτων.

Οι τραπεζίτες είναι φυσικά ιδιαίτερα ενοχλημένοι με τη στάση του ΔΝΤ και εκτιμούν ότι όλα γίνονται στο πλαίσιο ενός πολιτικού παιχνιδιού με φόντο το χρέος και τη λήξη του μνημονίου. Με τη νέα ντιρεκτίβα της ΕΚΤ, μέσω της οποίας δίνεται προθεσμία δύο ετών να καλυφθούν με προβλέψεις στο 100% τα προβληματικά δάνεια χωρίς εξασφαλίσεις και επτά έτη τα δάνεια με εξασφαλίσεις, οι στρόφιγγες του δανεισμού θα κλείσουν ακόμη περισσότερο, σχεδόν ερμητικά. Οι νέες κατευθυντήριες γραμμές έχουν σκοπό να προλάβουν τη δημιουργία νέων «κόκκινων» δανείων, με αποτέλεσμα να εγείρονται ανησυχίες σε ολόκληρη την Ευρωζώνη για την πιστωτική επέκταση των επόμενων ετών.

Ο μεγαλύτερος αντίκτυπος θα φανεί στα στεγαστικά δάνεια. Αναμφίβολα, η νέα πραγματικότητα – πολύ πιο αυστηρή από τη σημερινή και μάλιστα στην ανάκαμψη της οικονομίας και όχι εν μέσω ύφεσης – θα χτυπήσει τα δάνεια των ιδιωτών, δηλαδή τα στεγαστικά αφού τα καταναλωτικά δάνεια ήδη αποτελούν είδος προς εξαφάνιση.

Οι αυξημένες εγγυήσεις που θα ζητούν οι τράπεζες, θα έχουν αντίκτυπο και στις αναδιαρθρώσεις δανείων. Οι τράπεζες θα θελήσουν να ξεφορτωθούν με την πρώτη ευκαιρία, ρυθμισμένα δάνεια που κινδυνεύουν να κοκκινίσουν εκ νέου, επιταχύνοντας τις πωλήσεις δανείων. Άλλωστε, το άνοιγμα της αγοράς των κόκκινων δανείων αποτελεί διακαή πόθο τόσο της ΕΚΤ όσο και του ΔΝΤ.
Προφανώς θα επηρεαστούν και οι επιχειρηματικές χορηγήσεις, ωστόσο σε μία οικονομία που σε κάθε κλάδο θα υπάρχουν 2-3 μεγάλοι παίκτες – αφού πρώτα ξεκαθαρίσει το τοπίο στην αγορά μέσω λουκέτων, συγχωνεύσεων και απορροφήσεων όσο θα επιταχύνεται η διαχείριση των «κόκκινων» δανείων– τα πράγματα θα είναι πιο συγκεκριμένα.

Από την άλλη, οι δηλώσεις που έρχονται από ευρωπαίους αξιωματούχους, μόνο ελπίδες εξόδου από την κρίση δεν μπορούν να δημιουργούν. Ο επικεφαλής του EuroWorking Group, Τόμας Βίζερ, δήλωσε χθες ότι «η επιτροπεία στην Ελλάδα θα διαρκέσει πολύ και θα είναι αρκετά αυστηρή». Και πρόσθεσε μάλιστα με έμφαση ότι ο ίδιος δεν θα είναι εκεί για να δει το τέλος της. Παράλληλα, υπογράμμισε ότι «το πότε η Ελλάδα θα καταφέρει να φτάσει την αποπληρωμή στο 75% του χρέους εξαρτάται από τις συζητήσεις σχετικά με τις ωριμάνσεις αποπληρωμής», προσθέτοντας ότι «δεδομένου του μεγάλου ποσού και των μεγάλων περιόδων ωρίμανσης της αποπληρωμής, πιστεύω ότι θα υπάρξει μια σειρά από ζητήματα στην περίοδο μετά το τέλος του προγράμματος που θα είναι πιο αυστηρή από ό,τι στην Ισπανία, για παράδειγμα».

Αυτό όμως που διαπιστώνει ο κάθε ένας φορολογούμενος και δανειολήπτης είναι ότι ούτε τη Δευτέρα Παρουσία δεν πρόκειται να διασωθούν οι τράπεζες και να βγούμε από τα μνημόνια. Κι ας βάφτισαν τα μνημόνια, «επιτροπεία» για να θολώσουν τα νερά, να ξεγελάσουν τον κόσμο και να σώσουν τα τέσσερα τραπεζικά μαγαζάκια τους.