Περί μειώσεων συντάξεων και περί braindrain.

Του Δημήτρη Μάρδα

Βουλευτή ΣΥΡΙΖΑ Β’ Θεσσαλονίκης

Με τον νόμο 4387/16 έγινε η διάκριση ανάμεσα σε παλιές και νέες συντάξεις. Παλιές θεωρούνται όσες αναφέρονται σε άτομα που συνταξιοδοτήθηκαν πριν τις 12 Μαΐου 2016 ενώ νέες όσες εκδίδονται μετά την εν λόγω ημερομηνία.

Οι παλιές δέχθηκαν ως τα τέλη του 2014 μειώσεις της τάξης του 40%. Από το2015 ως τα τέλη του 2018 η μόνη επιβάρυνση που επιβλήθηκε στις παλιές κύριες συντάξεις αναφερόταν μόνο στην αλλαγή από το 4% στο 6% των εισφορών του κλάδου της ασθένειας. Οι επικουρικές συντάξεις (παλιές και νέες) ακολούθησαν την πτωτική πορεία που είχε προδιαγραφεί από το 2011 και μετά. Ειδικότερα, με τον νόμο 3869/11 και τους επόμενους επτά νόμους (ονόμος 4387/16 ήταν ο έβδομος) οι επικουρικές συντάξεις γνώρισαν τις προβλεπόμενες ανά κατηγορίαμειώσεις.

Στον νόμο 3869/11, ρητά διατυπώνεται ότι το κράτος υποχρεούται να καλύψει μόνο τη βασική σύνταξη, διατύπωση που ερμηνεύει όχι μόνο τις μειώσεις των επικουρικών συντάξεων από τότε και μετά,αλλά και αυτή του ΕΚΑΣ μετά το 2015.(βλ. αναλυτικότερα για το ΕΚΑΣ https://tvxs.gr/news/egrapsan-eipan/ki-omos-ekas-katargithike-oysiastika-2010)

Επανερχόμενοι στις παλιές συντάξεις σημειώνεται το ακόλουθο. Μετά την 1η Ιανουαρίου 2019 οι παλιές κύριες συντάξεις συμφωνήθηκε να μειωθούν κατά ένα ποσοστό. Αυτό ισούται με το (μέγιστο) 18% της (προσωπικής) διαφοράς ανάμεσα στο ύψος των παλιών συντάξεων  και των νέων.Το ύψος των νέων συντάξεων ορίζεται από τον νόμο του 2016. Σημειώνεται ότι, πλην εξαιρέσεων, το ύψος των νέων συντάξεων είναι κατώτερο των παλαιών.

Κατά τα προβλεπόμενα, από το σύνολο αυτό των παλιών συντάξεων ένα μέρος (δηλαδή ένα υποσύνολο των συνταξιούχων) θα γνωρίσει μειώσεις, ένα άλλο θα παραμείνει στα επίπεδα που ήδη βρίσκεται και ένα τρίτο –με επίπεδο σύνταξης χαμηλότερο των νέων– θα καταγράψει μικρές ή αρκετά υψηλές αυξήσεις. Το ποσοστό της δεύτερης και τρίτης κατηγορίας δεν είναι αμελητέο.

Το συμπέρασμαπου συνάγεται από τα ανωτέρω είναι το ακόλουθο: Κατά τα συμφωνηθέντα, δε μειώνονται οριζόντια όλες οι παλιές συντάξεις αλλά μέρος, υποσύνολο αυτών.

Ως προς τις νέες συντάξεις, με τις ρυθμίσεις του νόμου 4387/16, προβλέπονται, όπως σημειώθηκε, συγκεκριμένες μειώσεις σε σχέση με τις παλιές. Για την ομαλότερη προσαρμογή στη νέα κατάσταση αποφασίσθηκε η δημιουργία μιας προσωρινής προσωπικής διαφοράς των νέων συντάξεωνστο νέο καθεστώς.

Αναλυτικότερα, λόγω της διαφοράς ανάμεσα στις παλιές (υψηλές) και τις νέες (χαμηλές) συντάξεις αποφασίσθηκε μια αύξηση κατά 50% της διαφοράς στις νέες συντάξεις του 2016, 33% το 2017 και 25% το 2018. Αυτή ισχύει ως το τέλος του 2018.

Οι μόνοι συνταξιούχοι που δεν ήταν αντικείμενο της ευνοϊκής αυτής ρύθμισης είναι οι νέοι συνταξιούχοι το ποσό της σύνταξης των οποίων κατέγραφε μια διαφορά (παλιάς-νέας) μικρότερης του 20% σε σχέση με το αντίστοιχο ποσό της παλαιάς σύνταξης. Αυτή η κατηγορία πήρε λοιπόν ως κύρια σύνταξη το προβλεπόμενο από τον νόμο ποσό χωρίς την παραμικρή προσαύξηση.

Η τελευταία κατηγορία (με διαφορά μικρότερη του 20%) αντιπροσωπεύει το 40% των συνολικών νέων συντάξεων.Και αυτή η κατηγορία δε θα γνωρίσει μειώσεις, κατά τα προβλεπόμενα μετά το 2019.

Από το 2022 προβλέπεται, σύμφωνα με το άρθρο 1. παρ.4(α) του Νόμου 4472/17, αύξηση των συντάξεων. Αυτή θα είναι συνάρτηση της αύξησης της συνολικής παραγωγής, του πληθωρισμού κ.λπ.

Έως τότε όμως,εφόσον το επιτρέπουν τα πλεονάσματα του ΕΦΚΑ και οι δημοσιονομικές δυνατότητες της χώρας, βελτιώσεις υπέρ των συνταξιούχων στο υπό εξέταση θέμα είναι δυνατόν να λάβουν χώρα.Ενδεικτικά σημειώνεται εδώ ότι πρέπει αρχικά να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις συντάξεις χηρείας.

Η πολιτική αυτή οφείλει να αναπτυχθεί παράλληλα με μια δεύτερη. Επίκεντρο της δεύτερης πρέπει να είναι κάθε προσπάθεια με σκοπό τη συγκράτηση των νέων στη χώρα ή τον επαναπατρισμό τους. Βασική προϋπόθεση για κάτι τέτοιο θεωρείται η αύξηση των πραγματικών αμοιβών, η ελάφρυνση των ασφαλιστικών εισφορών κ.λπ(βλ. σχετική πρότασηhttp://www.capital.gr/arthra/3250070/asfalistikes-eisfores-kai-brain-drain.

Υπάρχουν πολλά επιτυχημένα παραδείγματα χωρών που μπορούμε να αντιγράψουμε, ιδίως στο θέμα του επαναπατρισμού των νέων. Σύμφωνα με τη διεθνή εμπειρία, στο πλαίσιο αυτής της πολιτικής ενδείκνυται η δημιουργία ενός Ταμείου (με όνομα λόγου χάρη HellenicFund) με χρήματα που θα συγκεντρωθούν από τους Έλληνες της διασποράς όπως και από τους πόρους της χώρας.

Σκοπός του Ταμείου θα είναι η χρηματοδότηση δράσεων υπό μορφή κινήτρων με σκοπό την επιστροφή νέων στη χώρα. Σύμφωνα με τη διεθνή εμπειρία οι δράσεις αυτές αφορούν λόγου χάρη στη χρηματοδότηση ερευνητικών ινστιτούτωνκαι τη σύνδεσή τους με την παραγωγή, στην αγορά γης και την απόδοσή τους σε επαναπατρισθέντες, στην παροχή κινήτρων για το άνοιγμα Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων σε επιλεγμένους τομείς  κ.λπ.