Όψεις Πολιτισμού από την Πέλκα…

«Η  λεχώνα για σαράντα μέρες δεν έβγαινε έξω, παρά  μόνο  στην αυλή. Οι συγγενείς που την επισκέπτονταν την ώρα που έφευγαν της έδιναν ένα «σημάδι», μια κλωστή από τα ρούχα τους, αφού πρώτα την περνούσαν από το στόμα τους. Τα σημάδια η λεχώνα τα φύλαγε κάτω από το προσκεφάλι της και έτσι προφυλάγονταν από κακό μάτι και ισκιώματα»…

Αυτά κι άλλα περισσότερα έθιμα , αλλά και τραγούδια και λαϊκά αφηγήματα, παρουσιάζονται στο βιβλίο της Θεοδώρας Κ Λειψιστινού «Πέλεκα. Όψεις πολιτισμού. Δρώμενα και ακούσματα από την Αρχαιότητα μέχρι σήμερα», που παρουσιάζεται  και στη Θεσσαλονίκη .

Μιλώντας για το βιβλίο, ο Διευθυντής Ερευνών και Διευθύνων  του Κέντρου Έρευνας της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών  λέει: «το βιβλίο της Θεοδώρας Λειψιστινού –το δεύτερο κατά σειρά έργο της για τη γενέτειρά της , την Πέλκα Βοϊου-, είναι μια λαογραφική μονογραφία αφιερωμένη στην Πέλκα Βοϊου. Η κυρία Λειψιστινού, στον πρόλογο του βιβλίου της αναφέρεται στα παιδικά της βιώματα στο χωριό , αλλά και στη μετέπειτα επί μακρόν ενασχόλησή της με τις δράσεις του Πολιτιστικού Συλλόγου Πελεκανιωτών Θεσσαλονίκης, αλλά και με τη Βοϊακή Εστία, που την παρακίνησαν όπως η ίδια εξηγεί, «στην έρευνα πνευματικών δημιουργημάτων του λαού, των συναισθηματικών του εκδηλώσεων και του παντοειδούς βίου του, που αποδεικνύει το αδιαίρετο της ελληνικής παράδοσης και αποκαλύπτει τις αρετές με τις οποίες κοσμείται ο λαός μας».

Η συγγραφέας, σύμφωνα με τον Ευάγγελο Καραμανέ, «επιθυμεί να συμβάλλει με το βιβλίο της , δηλαδή με τη μελέτη της παράδοσης, στον αγώνα εναντίον της διαφαινόμενης απώλειας της πολιτιστικής ταυτότητας της περιοχής. Κυρίως, επιθυμεί να φέρει τους νέους σε επαφή με τα στοιχεία του παραδοσιακού πολιτισμού που καταγράφει, όχι επιχειρώντας  να κάνει γνωστά τα δυναμικά στοιχεία του πολιτισμού που καταγράφει, όχι ως ένα φαινόμενο που έχει παρέλθει και δεν υφίσταται πλέον, αλλά επιχειρώντας να κάνει γνωστά τα δυναμικά στοιχεία του πολιτισμού και προσπαθώντας να παρουσιάσει την ιστορική τους   εξέλιξη μέσα στο χρόνο».

Συνεχίζοντας την πορεία της ζωής του κανείς επιστρέφει στον γενέθλιο τόπο, αυτόν που έχει ποτιστεί με τη μνήμη,  την άδολη αγάπη των παιδικών χρόνων, των δικών του ανθρώπων, τον μόχθο της γης, τον ιδρώτα ενός τίμιου αγώνα που πέρασε μέσα από την ιστορία της ίδιας της χώρας του..

Το βιβλίο «Πέλεκα. Όψεις πολιτισμού. Δρώμενα και ακούσματα από την Αρχαιότητα μέχρι σήμερα», τεκμηριώνονται αναφορές στην αρχαιότητα, επιμέρους θέματα , όψεις  της παραδοσιακής ζωής, σκηνές  από την καθημερινή ζωή που εμπεριέχουν το ιερό , το αρχαιοελληνικό, το παραδοσιακό στοιχείο, τη δράση, τη δημιουργία, την λατρευτική πρακτική…

Ιδιαίτερα  σημαντικό είναι και το τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου στο οποίο περιλαμβάνονται τα δημοτικά τραγούδια της Πέλκας που κατέγραψε ο Άρης Μπακαϊμης στη διάρκεια του σχολικού έτους 1967-1968, όταν υπηρετούσε ως δάσκαλος στο χωριό. Ο κ Μπακαϊμης παρέδωσε τη συλλογή του, το 2014 στη Θεοδώρα Λειψιστινού   προκειμένου να εκδοθούν. Τα τραγούδια είναι ταξινομημένα σε κατηγορίες που περιγράφουν τον κύκλο της ζωής (γέννηση, βάφτιση, γάμος, θανατος) και τα ετήσια δρώμενα που ακολουθούν το λαϊκό εορτολόγιο…

…

Το όνομά μου δε στο λέγω

γιατί θα με λυπηθείς-λυπηθείς,

γιατί εσύ ήσουνα η αιτία

καλογρέ-καλογρέα να με δεις.

Όπου δεις δυο κυπαρίσσια

και στη μέση μια ελιά-μια ελια,

εκεί μέσα είναι θαμμένοι

κυνηγός-κυνηγός και καλογριά.

Θεοδώρα Λειψιστινού
(Φιλόλογος,συγγραφέας,πρόεδρος της εθελοντικής ομάδας Ελλήνιον)
Γεννήθηκε στην Πέλκα/Πελεκάνος Βοϊου Κοζάνης.
Επαγγελματική δράση

•Φιλόλογος του Νεοελληνικού τμήματος του ΑΠΘ ,με επιμόρφωση στις κλασικές σπουδές και με θεατρική εκπαίδευση.Εργάστηκε ως καθηγήτρια στην Κοζάνη ,στην Αθήνα,στη Θεσσαλονίκη.

•Συγγράφει έργα για σκηνική παρουσίαση αρχαίων τραγωδιών (Αίας, Αντιγόνη),ενώ ιδρύει θεατρικές ομάδες.
Εκδίδει μαθητικά περιοδικά και εφημερίδες για θέατρο,λογοτεχνία και για προβλήματα νέων.
•Συγγράφει:
1.το ιστορικό Λεύκωμα ”Πέλκα.Κάστρα και Μονολιθικά Μνημεία της Άνω Μακεδονίας”
2.”Πέλεκα: Όψεις Πολιτισμού ”(Δρώμενα και ακούσματα από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα)
3.Διοργανώνει και λειτουργεί το εργαστήρι λόγου από το 2007 έως σήμερα στις φυλακές Διαβατών.Επιμελείται και εκδίδει τις συλλογές ποιημάτων:
1. ”Φυλακής ποιήματα”
2.”Έγκλειστες συναντήσεις”,
3. ”Εκκωφαντικές σιωπές Ι”
4.”Εκκωφαντικές σιωπές ΙΙ”.

• Κοινωνική δράση
•Ως εθελόντρια πηγαίνει στον Ινδικό Καύκασο και συμμετέχει σε διεθνείς αποστολές για την καταπολέμηση της φτώχειας στη Σενεγάλη και Γκάμπια.Διοργανώνει τον τηλεμαραθώνιο 2002 της ΕΤ3 για τη φυλή των Καλάς και είναι υπεύθυνη των υιοθεσιών (οικονομική στήριξη) των παιδιών της φυλής. Συμμετέχει σε αποστολές σε σχολείο της περιοχής Hosana της Αιθιοπίας και στηρίζει τα παιδιά της ελληνικής κοινότητας της Αιθιοπίας στην Ελλάδα.
.•Συστήνει το ”Ελλήνιον”, ΜΚΟ, για παιδιά υποβασμισμένων περιοχών της Βόρειας Ελλάδας, χωρίς καμιά κρατική επιχορήγηση (Ρομά, Πομάκοι). Συγγράφει το θεατρικό κείμενο ”Τραϊσαράβ στο διάβα των τσιγγάνων” και συμμετέχει με παιδιά των Ρομά στο Φεστιβάλ του ΚΘΒΕ ”Χώρος Δράσης” (Ιούνιος 2010),καθώς και στις γιορτές της ”Παλιάς Πόλης” της Ξάνθης με νέους Ρομά του Δροσερού Ξάνθης..
Παράλληλα, ιδρύει το πρώτο Κοινωνικό Φροντισήριο στη Βόρεια Ελλάδα που βρήκε πολλούς συνεχιστές.
Διοργανώνει από το 2016 τις Μέρες Γιορτών Βοϊου Πέλεκον
•Είναι ιδρυτικό μέλος και πρόεδρος Πελκιωτών Θεσσαλονίκης και παράλληλα,αντιπρόεδρος στο Διοικητικό Συμβούλιο της ”Βοϊακής Εστίας”.
•Πολιτική δράση

Εκλεγμένη δημοτική σύμβουλος του δήμου Θεσσαλονίκης 2006-2014
• Πρόεδρος της επιτροπής Ονοματοθεσίας Θεσσαλονίκης,Πρόεδρος των Σχολικών Επιτροπών του 5ου Διαμερίσματος ,του μεγαλύτερου της Θεσσαλονίκης, και πρόεδρος του Βαφοπούλειου Πνευματικού Κέντρου Θεσσαλονίκης.
Επιγραμματικά,ως πρόεδρος του Βαφοπούλειου Πνευματικού Κέντρου πραγματοποιήθηκαν (2011-2014) εκδηλώσεις που ο αριθμός αγγίζει τις 1500. Ξεχωριστές οι εκδηλώσεις για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τους Τούρκους το 1912 .Μεταξύ αυτών οι εκθέσεις έργων της Θάλειας Φλωρά- Καραβία, του Κενάν Μεσαρέ, γιου του Τούρκου πασά που παρέδωσε την πόλη στους Έλληνες, του Γιώργου Ροϊλού. Άνοιξε το αρχείο του Γιώργου Βαφόπουλου στο κοινό, ενώ έφερε στο πνευματικό Κέντρο το αρχείο του Γ.Ιωάννου, που διεκδικούσαν επί είκοσι εννέα χρόνια Δήμοι και Πανεπιστήμια παγκοσμίως. Πέτυχε την
αδελφοποίηση,σε συνεργασία με το Ρωσικό Προξενείο, την αδελφοποίηση του Βαφοπούλειου με τον ”Οίκο Ρωσικής Διασποράς του Αλεξάντερ Σολζενίτσιν”.
Άνοιξε το δρόμο καλλιτεχνών της πόλης σε διεθνή πορεία.Έδωσε τη δυνατότητα σε συλλέκτες να εκθέσουν τις συλλογές.Σ ε συνεργασία ,με το Γαλλικό Προξενείο εκτιθενται έργα Πικάσο.
Θεσμοθετεί Φεστιβάλ:Νεανική Πειραματική σκηνή,Καλλιτεχική Άνοιξη,Εναλλακτική Μουσική,Κλασική μουσική.
Καθιερώνει εκπαιδευτικά προγράμματα,σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο,με τα Μουσεία,με το ΚΘΒΕ που παρακολουθούσαν καθημερινά δυο μήματα μαθητών.Λειτουργεί εργαστήρια για παιδιά και ενήλικες.