Ο Θεόδωρος Έξαρχος αγαπούσε τη συντεχνία των ηθοποιών

Του Πάνου Σκουρολιάκου*

Η οικογένειά του τον προόριζε για νομικό ή στρατιωτικό. Ο Θεόδωρος Έξαρχος (Κέρκυρα 1930 – Αθήνα 2009), όμως, έγινε ηθοποιός. Πέρασε μια δημιουργική ζωή στο θεατρικό σανίδι και στα πλατό του σινεμά και της τηλεόρασης. Δίδαξε σε δραματικές σχολές, πάλεψε με τους ρόλους του και τους κατέκτησε επάξια, έκανε πλήθος επιτυχιών και αγωνίστηκε για την αγαπημένη του συντεχνία της οποίας αποτέλεσε εκλεκτό μέλος.
Συνδικαλιστής ηθοποιός, συνδύαζε τον καλόγουστο δημιουργό με τον ανυποχώρητο διεκδικητή των δικαιωμάτων των δημιουργών. Υπήρξε γραμματέας της οργάνωσης του ΚΚΕ εσωτ. Ηθοποιών και ήταν αγαπητός από φίλους και πολιτικούς αντιπάλους. Όλοι τον σέβονταν.
Άφησε πίσω του τις άυλες δημιουργίες της σκηνής, που επιζούν μόνο στη μνήμη των θεατών, και τις συμμετοχές του σε ταινίες και σίριαλ που πάντα απολαμβάνουμε. Άφησε όμως και ένα σημαντικότατο συγγραφικό έργο, που έχει να κάνει με την αγαπημένη του, όπως είπαμε, συντεχνία των θεατρίνων. Μας άφησε τρεις ενότητες βιβλίων (σε πέντε τόμους των εκδόσεων Δωδώνη) με τα βιογραφικά στοιχεία των Ελλήνων ηθοποιών των γεννηθέντων από τα τέλη του 18ου αιώνα έως το 1940. Πρόκειται για ένα έργο τεράστιο και με φοβερές δυσκολίες στην υλοποίηση του. Δίχως συνεργάτες, με μοναδικό ερευνητή τον εαυτό του, έφερε σε πέρας μια σπουδαία θεατρολογική- επιστημονική κατάθεση που κανείς άλλος δεν τόλμησε.
Ποιο ήταν το έναυσμα για να αποτολμήσει αυτό το τεράστιο έργο; Τα γραμματόσημα! Ως μανιώδης συλλέκτης, έπεσε κάποια στιγμή πάνω σε ένα γραμματόσημο που εικόνιζε τον Κυριάκο Αριστεία, έναν από τους πρώτους Έλληνες ηθοποιούς, που άρχισε την καριέρα του κατά τον 18ο αι. στις παραδουνάβιες ηγεμονίες, ήρθε και έπαιξε στο νέο ελληνικό κράτος και τέλος επέστρεψε στη Ρουμανία όπου ίδρυσε το Εθνικό της Θέατρο.
Έτσι λοιπόν ο Έξαρχος άρχισε να ψάχνει τα μητρώα του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών, που είχε ιδρυθεί το 1917. Όλοι θυμούνται τα ατελείωτα τηλέφωνα που έκανε σε συναδέλφους ηθοποιούς, σε δημοσιογράφους, σε ιστορικούς, σε συγγενείς ανθρώπων που είχαν φύγει, σε τεχνικούς θεάτρου, ταξιθέτες, ταμίες θεάτρων, προπομπούς και σε όποιον μπορούσε να του δώσει κάποιο, το ελάχιστο έστω στοιχείο. Έπρεπε να αξιολογήσει και να επαληθεύσει τα ευρήματα, γιατί άθελά τους ή ηθελημένα κάποιοι έδιναν λάθος πληροφορίες.
Συζητούνται ανάμεσα στους θεατρίνους περιπτώσεις κυριών που έδιναν λανθασμένη ημερομηνία γέννησης (προς τα πάνω φυσικά) ή άλλοι που απέκρυπταν συνεργασίες για διάφορους δικούς τους λόγους. Κατέγραψε λοιπόν για 2.500 περίπου ηθοποιούς λεπτομερώς τα βιογραφικά τους στοιχεία. Ημερομηνίες γέννησης και θανάτου, σπουδές, παραστάσεις στις οποίες έλαβαν μέρος, ρόλους που ερμήνευσαν, θέατρα, ηθοποιούς και σκηνοθέτες με τους οποίους συνεργάστηκαν και ακόμα κατέγραψε την όποια κοινωνική τους προσφορά και πολιτική τους δράση.
Υπάρχουν μεγάλα βιογραφικά διάσημων ηθοποιών του παρελθόντος, αλλά και βιογραφικά δύο ή τριών αράδων για ηθοποιούς που δεν είχαν μεγάλη καριέρα ή δεν βρέθηκαν γι’ αυτούς περισσότερα στοιχεία.
Το έργο του Θεόδωρου Έξαρχου «Έλληνες ηθοποιοί», βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών και ο Κώστας Γεωργουσόπουλος, που προλόγισε τους τόμους, αναφέρει πως η σπουδαία αυτή κατάθεση είναι «όργανο μνήμης και επιστήμης».
Ο σπουδαίος αυτός άνθρωπος και θεατρίνος μάς άφησε και άλλα βιβλία. Τις «Μνήμες», το «Οδοιπορικό ενός ηθοποιού», «Στον καιρό της νιότης», «Διαδρομές», «Εις Μνήμην» (όταν έχασε την αγαπημένη του σύντροφο Ολυμπία) και τις «Οδύνες» (όταν ένα βαρύ ατύχημα καταδίκασε τον μονάκριβο γιο του Δημήτρη).
Η εργασία του πάνω στο πανόραμα των Ελλήνων θεατρίνων έφτασε μέχρι τους γεννηθέντες το 1940. Ευχής έργο θα ήταν κάποιος από τους πολλούς και επιστημονικά καταρτισμένους θεατρολόγους που έχουμε πια να πιάσει το νήμα και να συνεχίσει.
Για τους ηθοποιούς, για ολόκληρη τη συντεχνία του θεάτρου, τους θεατρόφιλους και την ελληνική δημιουργία ο Θεόδωρος Έξαρχος πέρασε από το σανίδι, την κοινωνία και τη ζωή αφήνοντάς μας πίσω ακριβή κληρονομιά το έργο του, άυλο και χειροπιαστό.
Τον ευχαριστούμε βαθιά και τον θυμόμαστε πάντα με αγάπη, σεβασμό και ευγνωμοσύνη.

* Μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ και βουλευτής Περιφέρειας Αττικής

(ΠΗΓΗ : ΕΦΗΜ . ΑΥΓΗ http://www.avgi.gr/article/10812/8658598/o-theodoros-exarchos-agapouse-te-syntechnia-ton-ethopoion#)