Χλόη Κουτσουμπέλη, Κρατικό Βραβείο Ποίησης 2017, στην εκπομπή “Διαβάζοντας με τη Σίσσυ”

γράφει η Σίσσυ Σιγιουλτζή-Ρουκά *

Η εκλεκτή και βραβευμένη ποιήτρια – λογοτέχνιδα της Θεσσαλονίκης, Χλόη Κουτσουμπέλη ήταν καλεσμένη στην εκπομπή “Διαβάζοντας με τη Σίσσυ”, που επιμελείται και παρουσιάζει η Σίσσυ Σιγιουλτζή-Ρουκά, φιλόλογος – συγγραφέας, στο Radio1d.gr, την Πέμπτη 27 Ιουνίου 2019, 19:00-20:00.

Της απονεμήθηκε το Κρατικό Βραβείο Ποίησης 2017 για το έργο της με τίτλο “Οι ομοτράπεζοι της άλλης γης” (εκδ. Γαβριηλίδης).

Στη συνέχεια ακολουθεί ζωντανά από το youtube η πλήρης συνέντευξη που έδωσε η σπουδαία Ελληνίδα ποιήτρια Χλόη Κουτσουμπέλη στη Σίσσυ Σιγιουλτζή-Ρουκά, διανθισμένη με απαγγελίες, αναγνώσεις, σχολιασμούς και αυθόρμητη συζήτηση. Ακούμε και βλέπουμε!

1. Βιογραφικό σημείωμα και συναισθηματικού χαρακτήρα.

Όλοι γεννιούνται με κάποιο τάλαντο, με κάποια κλίση. Εγώ ανακάλυψα νωρίς την δική μου. Δεν ξέρω αν βοήθησε το ότι ράγισα νωρίς και από τις ρωγμές ξεπήδησε αυτό που αποκαλούμε έμπνευση, γράφω πάντως από πολύ μικρή. Από την έκδοση της πρώτης ποιητικής μου συλλογής στις εκδόσεις Εγνατία του Γιώργου Κάτου, πολύ σημαντικές εκδόσεις που έβγαζαν τα τραμάκια που άφησαν εποχή, έχουν μεσολαβήσει τριάντα πέντε χρόνια. Υπήρξαν φορές που απογοητεύτηκα πολύ, που δέχτηκα πολλά χαστούκια είτε από εκδοτικούς οίκους είτε από άλλους συγγραφείς και ποιητές, φορές που τα χειρόγραφά μου επιστρέφονταν, που αποκλειόμουν από κάποια συλλογικά έργα, ποτέ όμως δεν πέρασε καν από το μυαλό μου να παρατήσω την γραφή. Σήμερα ύστερα από εννέα ποιητικές συλλογές, δύο μυθιστορήματα και δύο θεατρικά έργα ένα εκ των οποίων είχα την χαρά να το δω να ζωντανεύει στο σανίδι από την θεατρική ομάδα Αγορά στην Πάτρα, νιώθω ότι κάθε χρόνο μπαίνω και βαθύτερα στην έσω γραφή, το στρώμα αυτό που υπάρχει κάτω από την επιφάνεια.

2. Πόσο κοντά είναι η νομική επιστήμη σε μια λογοτεχνική ψυχή;

Ελάχιστα. Εξάλλου δεν άσκησα ποτέ την δικηγορία, δούλεψα για δέκα οκτώ χρόνια στον τραπεζικό τομέα. Το πτυχίο Νομικής το πήρα ενώ δούλευα. Και μην με ρωτήσετε πόσο κοντά είναι η δουλειά στην τράπεζα με την λογοτεχνική δημιουργία, γιατί πραγματικά είναι τα δύο άκρα αντίθετα. Όμως κάποιος ανεξάρτητα από το επάγγελμα που κάνει, γράφει τις ώρες της σιωπής του, εκεί που τίποτε και κανείς δεν μπορεί να παρέμβει ή να υπεισέλθει. Μην νομίζετε! Μία λογοτεχνική ψυχή είναι πολύ καλά οχυρωμένη, στην πραγματικότητα θα μπορούσε να κάνει οποιοδήποτε επάγγελμα για να βιοποριστεί, έχουμε άλλωστε παραδείγματα συγγραφέων στην παγκόσμια λογοτεχνία που έκαναν δουλειές του ποδαριού από τις πιο απίθανες ως τις πιο κουραστικές και πάλι έγραφαν αριστουργήματα. Υπάρχει ένας χώρος, αυτός που η Βιργίνα Γουλφ ονόμαζε a room of her own, όπου αυτός που γράφει αποσύρεται και εκεί είναι μόνος με την γραφή του.

3. Πως μπήκε η συγγραφή στη ζωή σου;

Γλίστρησε μέσα στην κούνια μου χωρίς να το καταλάβω. Σχεδόν γεννήθηκα με αυτήν.

4. Πήγες έμπνευσης για λογοτεχνική και ποιητική έκφραση;

Μία μπαταρία, μία μπίλια, ένα παιδικό παιχνίδι, τα πάντα μπορούν να αποτελέσουν πηγή έμπνευσης. Ένα τραγικό γεγονός, ένα ευτυχές γεγονός, η δυστυχία και η αδικία ανθρώπων ή κοινωνικών ομάδων, οτιδήποτε συμβαίνει και οτιδήποτε δεν συμβαίνει, ιδίως αυτό.

5. Είναι διαφορετική η Χλόη Κουτσουμπέλη λογοτέχνιδα, από την κριτικό γραφής – λόγου;

Δεν ασκώ κριτική γραφής-λόγου. Κάποιες φορές όταν μου ζητηθεί απλώς παρουσιάζω κάποια βιβλία φίλων και γνωστών λογοτεχνών με τον τρόπο που νομίζω καλύτερο. Δεν θεωρώ αυτά τα κείμενα κριτική ούτε βέβαια δοκίμια.

6. Ένα αγαπημένο θεατρικό έργο;

Το περιμένοντας το Γκοντώ του Μπέκετ που νομίζω ότι λέει τα πάντα για την ανθρώπινη μοίρα.

7. Μια αγαπημένη κινηματογραφική ταινία;

Πολλές, άπειρες. Έβλεπα και βλέπω πάρα πολύ κινηματογράφο. Θα αναφέρω τον Πολίτη Κέιν του Όρσον Γουέλς ταινία του 1940 που θεωρώ ορόσημο στην ιστορία του κινηματογράφου.

8. Μια προσωπικότητα από όλο το φάσμα της ζωής και μήκος της ιστορίας του κόσμου που σε γοητεύει;

Η Φρίντα Κάλο. Νιώθω μία περίεργη συγγένεια μαζί της.

9. Μια αλησμόνητη ανάμνηση;

Το ταξίδι μου στην Σκανδιναβία όπου γνώρισα τον άντρα μου.

10. Με τις αισθήσεις σου τι σου αρέσει να απολαμβάνεις;

Ό,τι μου επιτρέπει το μυαλό.

11. Πως χαρακτηρίζεις της σύγχρονη εποχή λογοτεχνικής παραγωγής και διαχείρισης έργων;

Πληθωρική και ενδιαφέρουσα.

Επιλεγμένα Ποιήματα της Χλόης Κουτσουμπέλη

ΤΟ ΕΙΔΩΛΟ 

Σε κάθε καθρέφτη
υπάρχει πάντα ένα είδωλο
που κρύβεται από πίσω.
Κανείς ποτέ δεν νοιάζεται γι αυτό.
Γυάλινη γλιστράει η ζωή του.
Κανείς δεν το αγγίζει
ούτε κι αυτό αναγνωρίζει
τον ξένο που κάθε φορά
στέκεται μπροστά του.
Μηχανικά μιμείται τις κινήσεις.
 Όταν ο ξένος σηκώνει το δεξί
αυτό κινεί το αριστερό
όταν ο ξένος βήχει
αυτό κoυνάει άηχα τα χείλη.
Μόνο όταν το σπίτι ερημώνει,
το είδωλο παίρνει το ξυράφι
το ακουμπά στις φλέβες των καρπών του
έτσι για να νιώσει ότι είναι ζωντανό.
Γι αυτό με προσοχή κοιτάξτε τους καθρέφτες.
Αν είστε τυχεροί,
μπορεί και να το δείτε.
Πίσω από το πρόσωπό σας.
Το είδωλο που ουρλιάζει.

ΤΟ ΠΕΝΘΟΣ ΤΟΥ ΑΛΛΟΥ

Δεν είναι ποτέ δικό μας λέμε
το μαύρο ακέφαλο φουστάνι
με τα κουμπιά μπροστά
σαν ψόφια μάτια
οι στρουθοκάμηλοι που ψάχνουν
ρωγμή να κρύψουν μέσα το κεφάλι
κι αφήνουν παντού τρομαγμένα πούπουλα
τους φόβους τους.
Όσα βλέπουμε συμβαίνουν συνήθως μακριά,
το φέρετρο, η κηδεία
οι λέξεις
(αυτές πάντα συμβαίνουν μακριά
γι αυτό και δεν ακούμε την ηχώ τους),
σαν τις γυναίκες με τις μαύρες μαντίλες στα νησιά
που στέκονται σε ένα ακρωτήρι και φωνάζουν
και ο αέρας τις σηκώνει μακριά
κι ύστερα όλο κάτι ακούμε να κλαίει το βράδυ στο μπαλκόνι.
Όμως αυτό εδώ το πένθος είναι δικό μου, φίλε.
Γι αυτό και θα το κάνω ότι θέλω.
Θα το πιώ, θα το μεθύσω,
θα το ταπεινώσω, θα το εξαργυρώσω,
θα κάνω έρωτα μαζί του σε γυμνό κρεβάτι
και μόνο το βράδυ θα φορέσω την μαύρη μου μαντίλα
θα σταθώ σε μόνο ακρωτήρι
και θα τελειώσω.

ΘΗΣΕΑΣ

Όχι δεν ξέχασα μαύρα τα πανιά.
Είναι που το άσπρο τελικά 
δεν είναι το δικό μου χρώμα
ακόμα κι όταν ερωτεύομαι πενθώ
ακόμα κι όταν νικητής γυρνώ
μέσα μου ξέρω την βαθιά μου ήττα.

ΠΩΣ ΝΑ ΒΓΕΙΤΕ ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΣΑΣ ΑΝΩΔΥΝΑ

Ι
Σου γράφω 
από το κέντρο παραθερισμού
πολλά μυρμήγκια στα λευκά σεντόνια.
Κανείς δεν φεύγει ούτε έρχεται
τα περιστέρια πετούν μες στα δωμάτια
κι αφήνουν περιττώματα τον φόβο τους.
Μια πηχτή ζέστη
αφήνει τις κηλίδες της στο πάτωμα.
Τα κορμιά λιώνουν μόνα.
Εσωκλείω μικρές ύαινες.
Ελπίζω να διατηρείς 
ακόμα το γραμματοκιβώτιο
στην μέση της ερήμου.
ΙΙ
Ο πόνος είναι σολομός
με τα πλευρά ασημί
και την κοιλιά λευκή.
Όταν ενηλικιωθεί
επιστρέφει στις λίμνες 
για να αναπαραχθεί.
Πολλαπλασιάζεται γρήγορα.
Κυριεύει το κορμί.
Πού είναι η λευκή σου φάλαινα Αχάμπ
να σπάσει την νύχτα
με την πελώρια της ουρά;
Στο ψυγείο παστά ψάρια οι στιγμές
σε γυάλινο βάζο με αρμύρα
όταν ανοίγω την μνήμη
πέφτουν ψόφια
ανάμεσα στα πόδια.
ΙΙΙ
Σκέπασε με λευκά πανιά
τα χαμογελαστά έπιπλα μπαμπού
τίναξε τις πετσέτες 
πριν τις απολιθώσεις στην ντουλάπα.
Βγαίνοντας, κλείσε το καλοκαίρι
πίσω σου ανώδυνα.
Έτσι κι αλλιώς ο πόνος
θα σε περιμένει στην αποθήκη
μαζί με τα βατραχοπέδιλα
για να τον φουσκώσεις πάλι
το άλλο καλοκαίρι.

ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΚΟΡΙΤΣΙ ΠΟΥ

Το μικρό κορίτσι που
κυκλοφορούσε σε πελώρια σπίτια
έπινε οινόπνευμα από μία καράφα στο σαλόνι
είχε φλέβες στο χρώμα της νύχτας
όταν τις έκοβε
το σπίτι κατέρρεε
γι ’αυτό και μετακόμιζαν συχνά.
Κάθε σπίτι είχε δικό του νεκροταφείο
ενσωματωμένο στο σαλόνι
ή στον πάνω όροφο
αν ήταν μεζονέτα,
ο μπαμπάς το απαιτούσε απ’ τον μεσίτη,
χρειαζόμαστε τρία δωμάτια, σαλόνι και νεκροταφείο
δήλωνε προκαταβολικά,
τα σπίτια που έμεναν δεν είχαν έπιπλα
πίνακες, μαξιλάρια
μόνο μαυρόασπρα πλακάκια στην κουζίνα
έναν παλιό φούρνο
και μία ταπετσαρία με σκηνές κυνηγιού.
Κάθε Κυριακή μία γυναίκα πληρωνόταν
|και έψηνε ένα ακαθόριστο κρέας στο ταψί
που μπορεί να ήταν κοτόπουλο
αν και ο πατέρας χαριτολογώντας
το ονόμαζε καρδιά.
Το μικρό κορίτσι που
κάποτε μεγάλωσε.
Κλείδωσε πίσω της τα σπίτια χωρίς όνομα.
Όταν πέθανε ο μπαμπάς
άγριοι μεσίτες άρχισαν να της χτυπούν την πόρτα.
Τώρα ζητούν πίσω τα χρωστούμενα.

Η ΣΦΙΓΓΑ

Ο χρησμός δεν ήταν ευκρινής ή εγώ δεν τον κατάλαβα.
Ήλπισα τότε, ήλπισα και πάλι.
Χωρίς μάτια ξεκίνησα με πρησμένα πόδια
η Σφίγγα ήταν στον σταθμό και με περίμενε
απεγνωσμένα έκανα την ίδια ερώτηση,
ενώ ρωτούσα αυτή πέτρωνε,
στο τέλος διαλύθηκε σε σκόνη.
Ούτε κι αυτή άντεξε πάλι να μ’ αρνηθεί.

«Διαβάζοντας με τη Σίσσυ» είναι η εκπομπή λόγου και τέχνης μετά μουσικής του Ράδιο Έναντι που επιμελείται και παρουσιάσει η Σίσσυ Σιγιουλτζή-Ρουκά, φιλόλογος – συγγραφέας. Ένα γλωσσικό και μουσικό ταξίδι μέσα από τις τέχνες, τα γράμματα και τον πολιτισμό, σε μια διαρκή αναζήτηση αισθητικής κουλτούρας, όπου παρουσιάζονται Πρόσωπα – Πρότυπα. Η εκπομπή «Διαβάζοντας με τη Σίσσυ» μεταδίδεται ζωντανά μέσα από τη διαδικτυακή συχνότητα www.radio1d.gr, με ταυτόχρονη live αναμετάδοση από τη σελίδα της στο facebook @diavazontasmetisissy και παράλληλη αρχειοθέτηση της, ολόκληρη αλλά και τμηματικά ανά συμμετέχοντα, για περαιτέρω παρακολούθηση και χρήση στο ομώνυμο κανάλι youtube. Επιπλέον, πλήρες άρθρο / ειδικό αφιέρωμα με την παρουσίαση σας δημοσιεύεται στην ομώνυμη στήλη της εκπομπής «Διαβάζοντας με τη Σίσσυ» στο portal του www.radio1d.gr, όπου μέσα από μια δημοσιογραφική στήλη στην υπηρεσία των γραμμάτων, των τεχνών και του πολιτισμού, παρουσιάζονται «Πρόσωπα και Πρότυπα».

*Σίσσυ Σιγιουλτζή-Ρουκά ΜΑ, ΒΑ, φιλόλογος – συγγραφέας – ραδιοφωνική παραγωγός, E: diavazontasmetisissy@gmail.com