ΤΟΠΙΚΑ ΣΥΜΦΩΝΑ ή cluster?….

ΦΩΤΟ: ΑΡΧΕΙΟΥ

Αν τα cluster (συστάδες) είναι οι συσσωματώσεις εταιρειών (Ιδιωτική Οικονομική) για την επίτευξη των εκχρηματισμένων επιδιώξεών τους (κέρδος), τότε τα Τοπικά Σύμφωνα είναι οι συμφωνίες (σύμφωνα) οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών (συλλόγων) και συλλογικών δομών της οικονομίας για την προώθηση της συλλογικής περιουσίας ενός τόπου (φήμη, τοπίο, περιβάλλον, ευημερία, πολιτισμός κλπ).

Την δεκαετία του 1990 είχε δημιουργηθεί μεγάλη προώθηση στα Τοπικά Σύμφωνα κυρίως μέσω της πρωτοβουλίας της ΕΕ «LEADER-Liaisons Entre Actions de Développement de l’ Economie Rurale – Δεσμοί μεταξύ δράσεων για την ανάπτυξη της οικονομίας του αγροτικού χώρου) με πρώτο ιστορικά Τοπικό Σύμφωνο Ποιότητας στον Τουρισμό, από όσα ξέρουμε, στην Καρδίτσα.

Ακολούθησε η καθιέρωση των Τοπικών Συμφώνων ως ένα εργαλείο αύξησης του Τοπικού Κοινωνικού Κεφαλαίου σε περίπου 21 περιοχές της Ελλάδος και η συγκροτημένη προώθηση του θεσμού στην οροσειρά της Πίνδου, από την Εταιρεία Στρατηγικού προγραμματισμού «Πίνδος».

Τα Τοπικά Σύμφωνα, παρά την «μόδα» δεν μπόρεσαν να εγκατασταθούν επαρκώς στην συνείδηση των τοπικών κοινωνιών, ακριβώς διότι απαιτούσαν να προϋπάρχει Κοινωνικό Κεφάλαιο. Το Κοινωνικό Κεφάλαιο είναι ο συνδετικός ιστός που συνδέει τα άτομα μιας ομάδας ανθρώπων σε μια δεδομένη γεωγραφική περιοχή και τα κάνει κοινωνία ανθρώπων. Βασικά χαρακτηριστικά μιας Κοινωνίας ανθρώπων είναι η «εμπιστοσύνη» και η «αλληλοβοήθεια» ανάμεσα στα μέλη της κοινωνίας που κατοικούν σε ένα τόπο.

Τόπος είναι πάλι μια γεωγραφική ενότητα (πεδιάδα, κοιλάδα, βουνό, νησί κλπ) οι κάτοικοι της οποίας έχουν κοινά πολιτιστικά χαρακτηριστικά και πιστεύουν ότι έχουν κοινό μέλλον.

Η αντιγραφή των εξαιρετικών προτάσεων των Τοπικών Συμφώνων, χωρίς να έχει εξασφαλισθεί το απαιτούμενο κοινωνικό κεφάλαιο και η κοινωνική συνοχή, είναι πολύ καλές, αλλά χωρίς ουσιαστικό αντικείμενο.

Με πολύ ενδιαφέρον διαβάσαμε την πρόταση του αγαπητού κ Στέφανου Σταμέλου, στην Λαμία, για τη σύσταση Τοπικού Συμφώνου Ποιότητας στην Λαμία. Μάλιστα επιχειρηματολογεί με τα παρακάτω:

Στις σημερινές δύσκολες οικονομικές συνθήκες των κατοίκων, κυρίως των χωριών, και τις περιορισμένες επιλογές των νέων αγροτών, υποστηρίζουμε ότι μπορεί να προχωρήσει μια οργανωμένη συλλογική προσπάθεια για τη σύσταση του Τοπικού Συμφώνου Ποιότητας.

Καλές είναι οι συμμετοχές μας στις διεθνείς εκθέσεις με την παρουσία των μεγάλων παραγωγών και των ειδικών εξαγώγιμων προϊόντων, αλλά οι μικροί παραγωγοί απουσιάζουν από αυτές και οι μικρές τοπικές παραγωγές είναι συνεχώς στα όρια της αβεβαιότητας.

Όταν αναφερόμαστε στο Τοπικό Σύμφωνο Ποιότητας μιλάμε για μια συλλογική προσπάθεια, που μπορεί να διαχειριστεί το καλό όνομα και το περιβάλλον μιας περιοχής με ποιοτικούς όρους και σε όφελος των τοπικών παραγωγών. Σ’ αυτό μπορούν να συμμετέχουν και να εμπλακούν κυρίως παραγωγοί τοπικών προϊόντων αλλά και: ταβέρνες, ξενώνες, ενοικιαζόμενα δωμάτια, εργαστήρια τοπικών προϊόντων, γραφεία εναλλακτικού τουρισμού, ελεύθεροι επαγγελματίες παροχής υπηρεσιών που διοργανώνουν εκδηλώσεις, Δήμοι, Επιμελητήριο, συλλογικότητες της Κοινωνίας των Πολιτών, φορείς διαχείρισης Μνημείων Πολιτισμού, θρησκευτικού τουρισμού, αρχαιολογικών χώρων, λαογραφικών Μουσείων και πολιτιστικής κληρονομιάς.

Τα μέλη του εκπονούν τις προδιαγραφές παραγωγής και εμπορίας των προϊόντων και των υπηρεσιών λαμβάνοντας υπόψη τη φήμη των παραδοσιακών προϊόντων, τις ορθές και υγιεινές συνθήκες παραγωγής, τις περιβαλλοντικές απαιτήσεις, τις ομορφιές της περιοχής οι οποίες συνδέονται με τα ιστορικά, γεωγραφικά αρχαιολογικά και πολιτισμικά στοιχεία και ότι άλλο προσφέρεται σ’ αυτή τη διαδικασία. Με λίγα λόγια ο στόχος είναι να έχουμε ένα συνολικό θετικό αποτέλεσμα, που θα προκύψει με την αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της περιοχής, είτε αυτά είναι       τα τοπικά ονομαστά προϊόντα, είτε είναι η πολιτιστική ταυτότητα της περιοχής, είτε είναι οι φυσικές ομορφιές και το τουριστικό της υπόβαθρο.

Θεωρούμε ότι για την ευρύτερη περιοχή του Δήμου της Λαμίας το Τοπικό Σύμφωνο Ποιότητας σίγουρα μπορεί να αποτελέσει μια προσπάθεια για την ενίσχυση των μικρών παραγωγών και τη δημιουργία ευέλικτων δικτύων τοπικών αγορών. Υπάρχουν όλες οι προϋποθέσεις. Η παρουσία της αυτοδιοίκησης, του Δήμου και της Περιφέρειας, και εδώ είναι καθοριστική∙ όπως και η ως τώρα απουσία της. Στέφανος Σταμέλλος (www.e-ecology.gr, Λαμία, 3/1/2019)

Μόνο συγχαρητήρια θα μπορούσαμε να δώσουμε στον κ Στέφανο Σταμέλο για την πρωτοβουλία του αυτή. Απλά χρειάζεται πολλή δουλειά σε επίπεδο κοινωνίας για να μπορέσει να βρει πρόσφορο «έδαφος» η πρόταση. Πρέπει να αυξηθεί το κοινωνικό κεφάλαιο.

Και τα εργαστήρια αύξησης του κοινωνικού κεφαλαίου είναι οι τοπικές οργανώσεις την κοινωνίας των πολιτών, οι ποικιλώνυμοι τοπικοί σύλλογοι, οι πολιτιστικοί σύλλογοι και οι εθελοντικές οργανώσεις, που θα φέρουν κοντά τους πολίτες μιας τοπικής κοινωνίας, και αφού γνωρισθούν μεταξύ τους, ίσως μπορέσουν και να εκτιμήσουν ο ένας τον άλλο, ως πρώτο βήμα για την συγκρότηση τοπικού κοινωνικού κεφαλαίου.

Πάντα στα πλαίσια ενός συμφωνημένου συστήματος αξιών που θα καλύπτεται από τα κοινά πολιτιστικά χαρακτηριστικά των ανθρώπων που μοιράζονται τον ίδιο τόπο και τρόπο ζωής. Μοιάζει ότι λείπει ακριβώς αυτό το κοινό σύστημα συμφωνημένων πολιτιστικών αξιών. Πάντως αξίζει να επισημαίνονται οι καλές προτάσεις προς την σωστή κατεύθυνση.