Οι θρόνοι των μακεδονικών τάφων

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Περίληψη της εισήγησης, με τίτλο «Οι θρόνοι των μακεδονικών τάφων», της συνεργάτιδας της πανεπιστημιακής ανασκαφής της Βεργίνας και αρχαιολόγου της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης Δρ Βασιλικής Γ. Σταματοπούλου

«Ο θρόνος είναι το πιο άνετο και μεγαλοπρεπές από τα αρχαία ελληνικά καθίσματα. Διακρίνεται από τα άλλα είδη καθισμάτων για το επιβλητικό του μέγεθος, την περίτεχνη διακόσμηση και συχνά το πολύτιμο υλικό κατασκευής του. Στην τέχνη χρησιμοποιείται από θεούς, βασιλείς και άλλους διακεκριμένους θνητούς και, κατά τον Αθήναιο, είναι κάθισμα των ελευθέρων ανθρώπων. Έτσι κατέληξε μεταγενέστερα να ταυτιστεί με τη βασιλική εξουσία. Το μέγεθός του προσέφερε επιφάνειες που μπορούσαν να διακοσμηθούν με θέματα από διάφορα υλικά, πολυτιμότερα και λαμπρότερα από το ξύλο.

Η εύρεση λίθινων ταφικών κλινών σε θαλάμους μακεδονικών τάφων δεν ξαφνιάζει, καθώς οι θάλαμοι των μακεδονικών τάφων υλοποιούν σε ταφικό πλαίσιο έναν οικιακό ανδρώνα, ένα δωμάτιο κοινής οινοποσίας και διασκέδασης, και ο τάφος νοείται ως ο χώρος του αιώνιου συμποσίου, που είναι η ύψιστη μεταθανάτια αμοιβή για τους αγαθούς. Το χαρακτηριστικότερο έπιπλο του ανδρώνα είναι η κλίνη συμποσίου και έτσι αποτελεί συχνότατο στοιχείο των μακεδονικών τάφων. Όμως από τον ανδρώνα δεν λείπουν και οι θρόνοι, καθώς είναι γνωστό ότι οι Μακεδόνες συμποσιάζονταν όχι μόνον ανακεκλιμένοι, αλλά και καθήμενοι.

Ήδη από το 1898, με την ανακάλυψη του μακεδονικού τάφου της Ερέτριας στην Εύβοια, που περιείχε όχι μόνο κλίνες, αλλά και δύο μαρμάρινους θρόνους, τέθηκε το θέμα της ερμηνείας της παρουσίας ενός πολυτελούς καθίσματος, όπως ο θρόνος, στον μακεδονικό ταφικό θάλαμο. Λόγω των γυναικείων ονομάτων που αναγράφονταν στα μέτωπα των θρόνων της Ερέτριας, σε αντιδιαστολή με τα ανδρικά ονόματα που φέρουν οι κλίνες του ίδιου τάφου, συσχετίστηκαν με γυναικείες ταφές.

Τρεις άλλοι θρόνοι που ήρθαν στο φως στη Μακεδονία, δεκαετίες αργότερα, όλοι προερχόμενοι από συλημένους τάφους, έδειξαν ότι δεν επρόκειτο για ιδιαιτερότητα της περιφέρειας του μακεδονικού βασιλείου, αλλά μάλλον για μακεδονική παράδοση. Βρέθηκαν όλοι στη Βεργίνα και αποτελούν ευρήματα της Πανεπιστημιακής Ανασκαφής Βεργίνας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Πρόκειται για ταφικά έπιπλα κατασκευασμένα από μάρμαρο, που σε ορισμένες περιπτώσεις έφερε γραπτό ή ανάγλυφο διάκοσμο και, όπως βεβαιώνουν οι σχετικές παραστάσεις, μεταφέρουν πιστά στο μάρμαρο ανάλογα έπιπλα από ξύλο.

Στην εισήγηση αυτή πραγματοποιείται συγκεντρωτική παρουσίαση των θρόνων, αποσκοπώντας στην προσέγγιση των περιστάσεων που επέβαλαν την τοποθέτηση θρόνων στον μακεδονικό ταφικό θάλαμο. Η εισήγηση εστιάζει επίσης στα διακοσμητικά θέματά τους, τόσο σε σχέση με το ταφικό περιβάλλον όσο και με τα χρηστικά έπιπλα της εποχής. Από τη μελέτη της μορφής τους συνάγονται συμπεράσματα σχετικά με την τεχνολογία των υψηλής ποιότητας ξύλινων προτύπων τους που χάθηκαν».

Η κα Βασιλική Γ. Σταματοπούλου είναι Διδάκτορας Κλασικής Αρχαιολογίας του ΑΠΘ και από το 1995 εργάζεται στην Πανεπιστημιακή Ανασκαφή της Βεργίνας, στον τομέα της ακρόπολης και των τειχών, υπό τη διεύθυνση του Αν. Καθηγητή του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ Παναγιώτη Φάκλαρη.