Φρένο στις κατασχέσεις πρώτης κατοικίας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο

ΦΩΤΟ: ΑΡΧΕΙΟΥ

Εκεί που οι τραπεζίτες προσπαθούν να αρπάξουν τα πάντα από τους δανειολήπτες, εκεί που οι εθνικές νομοθεσίες κόβονται και ράβονται στα μέτρα τους και τις απαιτήσεις τους, εκεί που νομίζουν ότι τα έχουν όλα όπως τα θέλουν, έρχεται – από κει που δεν το περιμένει κανείς – μία ελπίδα. Αυτή τη φορά ήρθε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο με μια ιδιαίτερα σημαντική απόφασή του. Πλήρη προστασία της πρώτης κατοικίας ακόμα κι αν αυτή είναι αυθαίρετη θεσπίζει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του ανθρώπου για την πρώτη και κύρια κατοικία όταν αυτή κινδυνεύει από κατεδάφιση και κατ΄ επέκταση ακόμα και από κατάσχεση. Πρόκειται για απόφαση που ουσιαστικά διευρύνει τα νομικά όπλα πολιτών, η πρώτη κατοικία των οποίων κινδυνεύει από –κυρίως- κατεδάφιση αλλά κατ επέκταση και από κατάσχεση καθώς αφορά μεν δυο Βούλγαρους υπηκόους, αλλά  είναι προφανές ότι αφορά ιδιαίτερα τη χώρα μας, καθώς χιλιάδες ιδιοκτήτες ακινήτων βάλλονται πανταχόθεν. Εν ολίγοις η απόφαση του 5ου τμήματος του ΕΔΔΑ, αποφαίνεται ότι η κατεδάφιση της μοναδικής και κύριας κατοικίας, ακόμη και εάν αυτή είναι αυθαίρετη,  συνιστά την πιο ακραία μορφή επέμβασης στο δικαίωμα του ατόμου για σεβασμό του ιδιωτικού βίου. Στο δικαστήριο είχε προσφύγει ζευγάρι Βουλγάρων που εκδόθηκε απόφαση κατεδάφισης της κατοικίας τους. Για το Στρασβούργο πρωτεύον ζήτημα είναι εάν η κατεδάφιση θα επιτύχει μία δίκαιη ισορροπία μεταξύ των συμφερόντων της προσφεύγουσας να κρατήσει τα υπάρχοντά της και του δημοσίου συμφέροντος να διασφαλίσει την αποτελεσματική εφαρμογή της απαγόρευσης κτιρίων χωρίς άδεια. Αυτό σημαίνει ότι ένα μέτρο πρέπει να είναι κατάλληλο για την επίτευξη του στόχου και να μην είναι δυσανάλογο προς τον σκοπό αυτό.

Ουσιαστικά δηλαδή το δικαστήριο, δίνει κατευθυντήρια γραμμή στα εθνικά δικαστήρια καθώς αναβαθμίζει σοβαρά τη θέση της μοναδικής κατοικίας και προστατεύει τους πολίτες που κινδυνεύουν να χάσουν τα σπίτια τους. Παράλληλα είναι σαφές πως αν η απαγόρευση κατεδάφισης, δηλαδή η προστασία αφορά σε αυθαίρετο κτίσμα, τότε σε περίπτωση νομίμου κτίσματος και δη πρώτης και μοναδικής κατοικίας που απειλείται, αυτή (προστασία) ισχύει επαυξημένα.  Ουσιαστικά λοιπόν το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο υποχρεώνει τα εθνικά δικαστήρια να εφαρμόζουν σε κάθε περίπτωση τη θεμελιώδη αρχή της αναλογικότητας και δίνει την κατευθυντήρια γραμμή της απόλυτης εξατομίκευσης της κάθε υπόθεσης. Και επιβεβαιώνει πως θεμελιώδης αρχή του Ευρωπαϊκού Δικαίου είναι η πρόκριση πέραν του στενού δημόσιου συμφέροντος της επιλογής προστασίας της κατοικίας, που στηρίζει την ατομική και οικογενειακή ζωή.