Το Πρόγραμμα Προαγωγής Αυτοβοήθειας του ΑΠΘ υλοποιεί καινοτόμες παρεμβάσεις και ανταποκρίνεται με συνέπεια στις ανάγκες των εξαρτημένων ατόμων και των συγγενών τους

ΦΩΤΟ: ΑΡΧΕΙΟΥ

Tα Προγράμματα Προαγωγής Αυτοβοήθειας αποτελούν προϊόν της συνεργασίας του Tμήματος Ψυχολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με τον ΟΚΑΝΑ και χρηματοδοτούνται από το Υπουργείο Υγείας. Τα προγράμματα Προαγωγής Αυτοβοήθειας λειτουργούν σε τέσσερις πόλεις της χώρας, στη Θεσσαλονίκη (από το 2001), στη Σητεία (από το 2008), στα Χανιά (από το τέλος του 2012) και στη Λάρισα (από τα μέσα του 2015).

Επιστημονικός υπεύθυνος των προγραμμάτων είναι ο τ. Αν. Καθηγητής Ψυχολογίας των Εξαρτήσεων του Τμήματος Ψυχολογίας του ΑΠΘ, Ψυχίατρος, Φοίβος Ζαφειρίδης.

Τα Προγράμματα Προαγωγής Αυτοβοήθειας αποτελούν τη μοναδική κρατική πρόταση στη χώρα που θέτει στο επίκεντρο της δράσης της, την ιδέα της αυτοβοήθειας/αλληλοβοήθειας στην αντιμετώπιση της εξάρτησης και άλλων ψυχοκοινωνικών προβλημάτων και προβλημάτων υγείας. Σε αυτό το πλαίσιο τα προγράμματα, τα οποία ανήκουν στο δίκτυο των «στεγνών» προγραμμάτων του ΟΚΑΝΑ, συμπληρώνουν το φάσμα των προτεινόμενων προτάσεων απεξάρτησης της χώρας, καθώς η πρόταση της αυτοβοήθειας/αλληλοβοήθειας είναι η τρίτη αποδεκτή προσέγγιση διεθνώς, παράλληλα με τα κλασικά «στεγνά» προγράμματα και τα προγράμματα υποκατάστασης. Χάρη στην καινοτόμο λειτουργία τους έχουν τη δυνατότητα να παρέχουν επαρκείς υπηρεσίες ψυχοκοινωνικής υποστήριξης σε μεγάλο αριθμό εξαρτημένων και μελών των οικογενειών τους, χωρίς λίστες αναμονής, με ιδιαίτερα χαμηλό κόστος για τον κρατικό προϋπολογισμό.

Στον απολογισμό παρουσιάζεται το έργο των Προγραμμάτων Προαγωγής Αυτοβοήθειας σε Θεσσαλονίκη, Λάρισα, Χανιά και Σητεία, για το έτος 2016. Όπως φαίνεται από τα στοιχεία που παρατίθενται, υπήρξε αύξηση στον συνολικό αριθμό των προσερχομένων εξαρτημένων και συγγενών τους στα προγράμματα σε σχέση με το προηγούμενο έτος.

Συνολικά, τα προγράμματα παρείχαν υπηρεσίες σε 1575 διαφορετικά άτομα, εκ των οποίων τα 663 (618 το 2015) αντιμετώπιζαν πρόβλημα εξάρτησης από ναρκωτικά ή αλκοόλ ή συμπεριφορικές εξαρτήσεις, 329 ήταν συγγενείς εξαρτημένων (277 το 2015). Τα υπόλοιπα άτομα αφορούσαν σε συμμετέχοντες/ουσες σε δράσεις εκπαίδευσης, πρόληψης και προαγωγής των πρακτικών αυτοβοήθειας/ αλληλοβοήθειας στις τοπικές κοινωνίες.

Συγκεκριμένα, το Πρόγραμμα Προαγωγής Αυτοβοήθειας Θεσσαλονίκης παρείχε υπηρεσίες σε 600 διαφορετικά άτομα, το Πρόγραμμα Προαγωγής Αυτοβοήθειας Λάρισας σε 413 διαφορετικά άτομα, το Πρόγραμμα Προαγωγής Αυτοβοήθειας Χανίων σε 357 διαφορετικά άτομα και το Πρόγραμμα Προαγωγής Αυτοβοήθειας Σητείας σε 205 διαφορετικά άτομα.

Σύμφωνα με τους συντελεστές, το παραχθέν έργο στα τέσσερα προγράμματα αναδεικνύει κάποια σημαντικά σημεία:

–           Ο αυξημένος αριθμός προσερχομένων εξαρτημένων στα προγράμματα και η μεγάλη αύξηση νέων προσελεύσεων εξαρτημένων στο πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης (161 άτομα προσήλθαν για πρώτη φορά στο πρόγραμμα το 2016, έναντι 117 το 2015 – αύξηση σχεδόν 30%). Ο συνολικός αριθμός των εξαρτημένων που έλαβαν υπηρεσίες στο πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης, ήταν ιδιαίτερα υψηλός και κατά το 2016 (σύνολο 394 άτομα).

–           Το διαρκώς διευρυνόμενο προφίλ των εξαρτημένων που προσέρχονται στα Προγράμματα Προαγωγής Αυτοβοήθειας. Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι άνθρωποι που δεν ανταποκρίνονται στο «κλασικό» προφίλ των εξαρτημένων, αλλά ενώ αντιμετωπίζουν προβλήματα εξάρτησης, διατηρούν ένα επίπεδο λειτουργικότητας στη ζωή τους, προσέρχονται στα προγράμματα και λαμβάνουν υπηρεσίες.

–           Η συνέχιση και εμβάθυνση της υλοποιούμενης δουλειάς στα προγράμματα Χανίων και Σητείας, τα οποία διευρύνουν κάθε χρονιά τις δράσεις τους, εξυπηρετώντας μεγάλο αριθμό πολιτών των τοπικών κοινωνιών

–           Η μεγάλη προσέλευση εξαρτημένων και συγγενών τους στο πρόγραμμα της Λάρισας ανέδειξε την αναγκαιότητα για ένα ανοικτό «στεγνό» πρόγραμμα που υπήρχε στην περιφέρεια Θεσσαλίας.

–           Η έναρξη μιας ολοκληρωμένης συνεργασίας με τη μονάδα υποκατάστασης του ΟΚΑΝΑ στη Λάρισα για την υποστήριξη στην επανένταξη μελών της μονάδας.

Τελικός στόχος της πιλοτικής δράσης είναι η ανάδειξη ενός προτύπου συνεργασίας προγράμματος υποκατάστασης και «στεγνού» προγράμματος, προκειμένου η εμπειρία που θα παραχθεί να μπορεί να αξιοποιηθεί και από άλλους φορείς.

Επισυνάπτεται συνοπτικό σημείωμα με τα κύρια σημεία του απολογισμού του έτους 2016 των Προγραμμάτων Προαγωγής Αυτοβοήθειας  σε Θεσσαλονίκη, Λάρισα, Χανιά και Σητεία, καθώς και διαγράμματα/ γραφήματα με τα χαρακτηριστικά των προσερχομένων εξαρτημένων και από την πορεία των δράσεων.

Τη διαχειριστική ευθύνη των προγραμμάτων έχει ο Ειδικός Λογαριασμός Κονδυλίων Έρευνας (Ε.Λ.Κ.Ε.) του ΑΠΘ.